سندرم روده تحریک پذیر – در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر چه باید کرد؟
اگر به سندرم روده تحریک پذیر یا IBS مبتلا هستید، ممکن است علائم ناخوشایند یا دردناکی را در ناحیه شکمی داشته باشید. یبوست، اسهال و نفخ از علائم رایج سندرم روده تحریک پذیر هستند. سندرم روده تحریک پذیر به دستگاه گوارش آسیب نمی رساند و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش نمی دهد. فرد اغلب می تواند از طریق رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی علائم را کنترل کند.
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) چیست؟
سندرم روده تحریک پذیر یا IBS، گروهی از علائم است که بر سیستم گوارش تاثیر می گذارد. این یک اختلال گوارشی شایع اما ناراحت کننده است. مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر بیش از حد دچار نفخ، درد و گرفتگی شکم می شوند.
اختلال عملکرد دستگاه گوارش چیست؟
سندرم روده تحریک پذیر نوعی اختلال عملکرد دستگاه گوارش (GI) است. این شرایط که به آن ها اختلالات تعامل روده و مغز نیز گفته می شود، به مشکلاتی در نحوه کار روده و مغز مربوط می شود.
این مشکلات باعث می شوند دستگاه گوارش بسیار حساس باشد. اختلال عملکرد دستگاه گوارش همچنین نحوه انقباض ماهیچه های روده را تغییر می دهد. نتیجه، درد شکمی، اسهال و یبوست است.
انواع مختلف سندرم روده تحریک پذیر کدامند؟
محققان، سندرم روده تحریک پذیر را بر اساس نوع مشکلات حرکات روده و دفع مدفوع دسته بندی می کنند. نوع سندرم روده تحریک پذیر می تواند در درمان فرد تاثیر بگذارد. برخی از داروها فقط برای انواع خاصی از سندرم روده تحریک پذیر موثر هستند.
غالبا، دفع مدفوع در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر، بعضی از روزها عادی و در روزهای دیگر غیرطبیعی است. نوع سندرم روده تحریک پذیر به حرکات غیرعادی روده بستگی دارد:
- سندرم روده تحریک پذیر با یبوست (IBS-C): مدفوع بیشتر سخت و تکه تکه است.
- سندرم روده تحریک پذیر با اسهال (IBS-D): مدفوع بیشتر شل و آبکی است.
- سندرم روده تحریک پذیر با عادات روده ای مختلط (IBS-M): دفع مدفوع هم سخت و توده ای است و هم شل و آبکی.
سندرم روده تحریک پذیر چگونه بر بدن تاثیر می گذارد؟
در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر، ماهیچه‌ی روده بزرگ، بیشتر از افراد فاقد این بیماری منقبض می شود. این انقباضات باعث گرفتگی و درد می شوند. همچنین افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر تحمل درد کمتری دارند. تحقیقات حاکی از آن است که افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر ممکن است باکتری های اضافی در دستگاه گوارش داشته باشند که این امر در بروز علائم نقش دارند.
سندرم روده تحریک پذیر به چه نام هایی شناخته می شود؟
- روده تحریک پذیر
- کولون (روده بزرگ) تحریک پذیر
- کولون (روده بزرگ) اسپاستیک
- معده عصبی (زیرا علائم اغلب هنگامی رخ می دهند که فرد فشار روحی، تنش و اضطراب احساس می کند)
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر هستند؟
این بیماری بیشتر اوقات در اواخر نوجوانی تا اوایل ۴۰ سالگی اتفاق می افتد. زنان می توانند دو برابر بیشتر از مردان به IBS مبتلا شوند. سندرم روده تحریک پذیر ممکن است برای چندین عضو خانواده اتفاق بیفتد.
افراد با شرایط زیر، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند:
- سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر
- استرس عاطفی، تنش یا اضطراب
- عدم تحمل غذا
- سابقه سوء استفاده جسمی یا جنسی
- عفونت شدید دستگاه گوارش
چه چیزی سندرم روده تحریک پذیر را تحریک می کند؟
اگر سندرم روده تحریک پذیر دارید، ممکن است متوجه شده باشید که در موارد خاصی، علائم تحریک می شوند. محرک های رایج شامل برخی غذاها و داروها هستند. استرس عاطفی نیز می تواند یکی دیگر از محرک ها باشد. برخی از محققان معتقدند که IBS پاسخ روده به عوامل استرس زای زندگی است.
سندرم روده تحریک پذیر چقدر رایج است؟
کارشناسان تخمین می زنند که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از جمعیت بزرگسال IBS داشته باشند. با این حال، این بیماری تنها در ۵٪ تا ۷٪ افراد تشخیص داده می شود. سندرم روده تحریک پذیر شایع ترین بیماری است که متخصصان گوارش تشخیص می دهند.
سندرم روده تحریک پذیر به چه دلیل ایجاد می شود؟
محققان دقیقا نمی دانند چه چیزی باعث سندرم روده تحریک پذیر می شود. به نظر می رسد ترکیبی از عوامل می توانند منجر به سندرم روده تحریک پذیر شوند، از جمله:
- اختلال حرکتی: مشکلی در نحوه انقباض ماهیچه دستگاه گوارش و انتقال غذا از طریق دستگاه گوارش
- حساسیت احشایی: اعصاب بسیار حساس در دستگاه گوارش
- اختلال عملکرد مغز و روده: ارتباط نادرست بین اعصاب مغز و روده
علائم سندرم روده تحریک پذیر کدامند؟
علائم IBS عبارتند از:
- درد یا گرفتگی شکم، معمولا در قسمت پایینی شکم
- نفخ شکم
- دفع مدفوع که سخت تر یا شل تر از حد معمول است
- اسهال، یبوست یا تناوب بین این دو
- گاز اضافی
- مخاط در مدفوع (ممکن است مایل به سفید باشد)
زنان مبتلا به IBS ممکن است دریابند که علائم در دوره قاعدگی شعله ور می شوند. این علائم غالبا بارها و بارها اتفاق می افتند، که می تواند احساس استرس یا ناراحتی در فرد ایجاد کند.
سندرم روده تحریک پذیر چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر علائم گوارشی ناخوشایندی داشته اید، به پزشک مراجعه کنید. اولین مرحله در تشخیص IBS، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی است. در معاینه پزشکی موارد زیر بررسی می شوند:
- آیا هنگام دفع مدفوع درد دارید؟
- آیا تغییری در دفعات دفع مدفوع مشاهده می کنید؟
- آیا تغییری در ظاهر مدفوع ایجاد شده است؟
- هر چند وقت یکبار علائم دارید؟
- علائم شما از چه زمانی شروع شده است؟
- چه داروهایی مصرف می کنید؟
- آیا اخیرا بیمار بوده اید یا یک تجربه استرس زا داشته اید؟
بسته به علائم، ممکن است به آزمایشات دیگری برای تایید تشخیص نیاز باشد. آزمایش خون، نمونه مدفوع و اشعه ایکس می تواند سایر بیماری هایی که علائم مشابهIBS دارند را رد کند.
آیا به کولونوسکوپی احتیاج است؟
بسته به علائم، سابقه پزشکی و سایر عوامل، ممکن است پزشک برای بررسی جزئیات بیشتر روده بزرگ، سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر و یا کولونوسکوپی را توصیه کند. این دو روش سرپایی، مشابه هستند. تفاوت این دو روش در این است که سیگموئیدوسکوپی فقط نیمه پایین روده بزرگ را بررسی می کند. اما در مقابل کولونوسکوپی کل روده بزرگ را بررسی می کند.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر می تواند به ارزیابی اختلالات روده، خونریزی مقعدی یا پولیپ کمک کند.
غالبا، پزشک می تواند با استفاده از کولونوسکوپی تشخیص دقیق و حتی درمان را ارائه دهد. کولونوسکوپی در مقایسه با عمل شکم یک روش کمتر تهاجمی است.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم IBS دارید، ابتدا به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است شما را به متخصص گوارش ارجاع دهد.
متخصص گوارش پزشکی است که متخصص در تشخیص و درمان بیماری های دستگاه گوارش است، از جمله:
- سندرم روده تحریکپذیر
- سرطان روده بزرگ
- بیماری کبدی
- اختلالات مری و بلع
- اختلالات لوزالمعده
اگر در طول سه ماه بیش از سه بار علائم دارید، به پزشک مراجعه کنید. اگر دفعات بروز علائم کمتر است، اما این علائم در زندگی شما اختلال ایجاد می کنند، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
برخی از علائم ممکن است به یک مشکل جدی تر اشاره کند. در صورت داشتن علائم زیر، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
- خون ریزی
- تب
- کاهش وزن
- درد شدید
درمان سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
هیچ روش درمانی خاصی برای همه افراد موثر نیست. پزشک برنامه درمانی IBS را برای نیازهای فرد شخصی سازی می کند. گزینه های درمانی معمول شامل تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است. یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا یک رژیم غذایی متناسب با زندگی خود ایجاد کنید.
تغییرات رژیم غذایی:
- فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. میوه ها، سبزیجات، غلات و آجیل بیشتری مصرف کنید.
- مکمل فیبر به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- آب زیادی بنوشید (هشت لیوان ۸)
- مصرف پنیر و شیر را محدود کنید. عدم تحمل لاکتوز بیشتر در مبتلایان به IBS دیده می شود. اطمینان حاصل کنید که کلسیم را از منابع دیگر مانند بروکلی، اسفناج، ماهی قزل آلا یا مکمل ها دریافت می کنید.
- رژیم با فودمپ پایین را امتحان کنید.
تغییرات در فعالیت فیزیکی و عادات:
- به طور منظم ورزش کنید.
- سیگار نکشید.
- تکنیک های آرامش بخش را امتحان کنید.
- بیشتر وعده های غذایی کم حجم بخورید.
- مراقب غذاهایی که می خورید باشید تا بتوانید بفهمید کدام غذاها باعث شعله ور شدن IBS می شوند. محرک های رایج فلفل قرمز، پیازچه، شراب قرمز، گندم و شیر گاو می باشند.
تغییرات در درمان:
- اگر افسردگی و اضطراب همراه با درد قابل توجه در شکم دارید، پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی تجویز کند.
- برخی داروها می توانند به اسهال، یبوست یا شکم درد کمک کنند.
- پروبیوتیک ها ممکن است گزینه مناسبی برای شما باشند. این باکتری های خوب می توانند به بهبود علائم کمک کنند.
- در صورت عدم بهبود علائم با پزشک صحبت کنید. ممکن است به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشید تا ببینید آیا یک بیماری زمینه ای باعث ایجاد علائم شده است یا خیر.
در برخی موارد، علائم به درمان پزشکی پاسخ نمی دهند. پزشک ممکن است شما را برای درمان بهداشت روان به روانپزشک معرفی کند. برخی از بیماران از طریق زیر درمان می شوند:
- رفتار درمانی شناختی (CBT)
- هیپنوتیزم درمانی
- پس‌خوراند زیستی
آیا می توان از سندرم روده تحریک پذیر جلوگیری کرد؟
از آنجا که هیچ دلیل شناخته شده ای برای IBS وجود ندارد، نمی توانید از آن پیشگیری یا اجتناب کنید. اگر به سندرم روده تحریک پذیر مبتلا هستید، می توانید با جلوگیری از عوامل تحریک کننده، علائم بیماری را کنترل کنید.
آیا سندرم روده تحریک پذیر به معنای مشکلات جدی گوارشی است؟
خیر. سندرم روده تحریک پذیر فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری هایی مانند کولیت، بیماری کرون یا سرطان روده بزرگ قرار نمی دهد.
سندرم روده تحریک پذیر تهدید کننده زندگی نیست و روش های زیادی برای مدیریت آن وجود دارند.
در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر چه باید کرد؟
سندرم روده تحریک پذیر احتمالا مادام العمر با شما خواهد بود. اما طول عمر شما را کوتاه نمی کند و برای درمان آن نیازی به جراحی نخواهید داشت. برای احساس بهتر، سعی کنید عوامل تحریک کننده را از جمله برخی غذاها، داروها و شرایط استرس زا شناسایی کرده و از آن ها اجتناب کنید. یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا یک برنامه غذایی مغذی را بر اساس نیازهای خاص خود تنظیم کنید. در صورت عدم بهبود علائم، با پزشک خود صحبت کنید.
کلام آخر
زندگی با سندرم روده تحریک پذیر یا IBS می تواند چالش برانگیز باشد. علائم IBS، مانند درد معده، اسهال، گاز و نفخ، اغلب در زندگی فرد اختلال ایجاد می کنند. اما IBS قابل کنترل است. اگرچه درمانی برای آن وجود ندارد، اما می توانید علائم را از طریق رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی کنترل کرده و بهبود دهید. اگر علائم و مشکلات معده دارید که از بین نمی روند، با پزشک صحبت کنید.
منبع
