فواید و خطرات رژیم کتوژنیک – نقش رژیم کتوژنیک در پیشگیری و درمان سرطان

رژیم کتوژنیک یا “رژیم کتو” امروزه علاوه بر جنبه ی غذایی، به دلیل نقش احتمالی آن در پیشگیری و درمان سرطان، مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. با این وجود چندین سؤال در رابطه با این رژیم وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.

سرطان یک بیماری واحد نیست بلکه مجموعه گسترده ای از بیماری هاست و رژیم کتو ممکن است برای یک نوع سرطان مفید باشد اما برای انواع دیگر مضر. بسته به اینکه رژیم کتو چگونه ممکن است خطر ابتلا به سرطان، درمان یا خطر عود آن را نیز تحت تاثیر قرار دهد، پاسخ ها ممکن است متفاوت باشند.

در ادامه به بررسی مزایای احتمالی، عوارض جانبی، خطرات و موارد منع رژیم کتو خواهیم پرداخت. نکته مهم این است که اگر مبتلا به سرطان هستید، لازم است قبل از شروع هر نوع رژیم با پزشک متخصص سرطان، مشورت کنید.

تعریف رژیم کتوژنیک

رژیم کتوژنیک یا رژیم کتو، یک رژیم غذایی با میزان چربی بالا، کربوهیدرات کم و مقدار پروتئین خنثی است. پروتئین خنثی یعنی غالبا پروتئین، کمی بیشتر از رژیم معمول می باشد. به طور خاص، رژیم کتوژنیک از اجزای زیر تشکیل شده است:

• چربی: ۵۵٪ تا ۶۰٪
• پروتئین: ۳۰٪ تا ۳۵٪
• کربوهیدرات: ۵٪ تا ۱۰٪

این مقادیر برخلاف دستورالعمل های رژیمی USDA 2015-2020 است که توصیه می کند هر وعده غذایی باید دارای مقادیر زیر باشد:

• چربی: ۲۰٪ تا ۳۵٪ (با تاکید بر مصرف چربی های سالم)
• پروتئین: ۱۰٪ تا ۳۵٪
• کربوهیدرات: ۴۵٪ تا ۶۵٪

حتی اگر یک رژیم کم کربوهیدرات را انتخاب کنید، رژیم کتو با بسیاری از رژیم های کم کربوهیدراتی که از ۲۰ تا ۳۰ درصد کربوهیدرات تشکیل شده اند، متفاوت است.

سازگار شدن با رژیم کتوژنیک

هدف از رژیم کتوژنیک، سوزاندن چربی به جای قند (گلوکز) برای منبع انرژی است. هنگامی که میزان جذب کربوهیدرات به میزان قابل توجهی کاهش می یابد، بدن برای دریافت انرژی شروع به چربی سوزی می کند، فرآیندی که در آن بدن کتون را تولید می کند. (این کتوزِ غذایی با کتواسیدوز دیابتی تفاوت دارد، وضعیت خطرناکی که بسیاری از افراد با آن آشنا هستند)

رژیم کتوژنیک و بیماری ها

مشخص شده است که دنبال کردن رژیم کتو منجر به کاهش وزن در کوتاه مدت می شود. این رژیم همچنین در کاهش دفعات تشنج در افراد مبتلا به صرعِ مقاوم به دارو، مفید بوده و برای نقش احتمالی در برخی بیماری ها، از بیماری پارکینسون گرفته تا اوتیسم، مورد مطالعه قرار می گیرد.

مکانیسم های احتمالی رژیم کتوژنیک در سرطان

از آنجا که تحقیقات در مورد تاثیرات رژیم کتوژنیک در سرطان نوین می باشد، بررسی چگونگی تاثیر این رژیم بر سلول های سرطانی و سلول های طبیعی بدن می تواند بسیار کمک کننده باشد.

تاثیر رژیم کتوژنیک بر سلول های سرطانی

رژیم کتو از چند طریق می تواند برای حداقل برخی از سرطان ها مفید باشد.

یکی از این روش ها، گرسنه نگه داشتن سلول های سرطانی است. سال ها پیش، اتو واربورگ این مفهوم را مطرح کرد که سلول های سرطانی از قند تغذیه می کنند (اثر واربورگ)، و به خاطر کشف این اثر جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را در سال ۱۹۳۱ کسب کرد.

این امر متعاقبا باعث شده است كه در بسیاری از چرخه ها، قند به عنوان علت رشد سرطان شناخته شود و در حقیقت، اسكن PET به این واقعیت متکی است كه بسیاری از انواع سلول های سرطانی برای شناسایی تومورها، قند مصرف می كنند.

سلول های سرطانی از جهات مختلف با سلول های طبیعی متفاوت هستند. یکی از این تفاوت ها توانایی انطباق آن ها با تغییرات در محیط است.

براساس مطالعات آزمایشگاهی، به نظر می رسد حداقل برخی از سلول های سرطانی در استفاده از کتون ها به عنوان منبع انرژی، مشکل دارند. به عبارت دیگر، احتمال گذشتن این سلول های سرطانی از فرآیند سازگاری کتو(فرآیند سازگار شدن بدن با رژیم کتو)، به دلیل سرکوب عملکرد طبیعی آنزیم های مورد نیاز برای استفاده از کتون ها و یا به دلیل اختلال میتوکندریال، بسیار کم است. طبق این نظریه، القاء کتوز به سلول های طبیعی کمک می کند تا با آسودگی بیشتری در متابولیزه شدن کتون ها سازگار شوند.

از لحاظ تئوری، رژیم کتوژنیک به دلیل تاثیر آن در کاهش انسولین، در سرطان نقش دارد. تحقیقات نشان داده است که انسولین و فاکتورهای رشد شبه انسولین، می توانند رشد سرطان را تحریک کنند.

برای رشد سلول های سرطانی، این سلول ها باید عروق خونی جدیدی را برای حمایت از تومور ایجاد کنند، فرآیندی که به آن آنژیوژنز گفته می شود. مطالعات انجام شده روی موش ها نشان می دهد، رژیم کتوژنیک موجب کاهش آنژیوژنز می شود.

سرانجام، تصور می شود كه اجسام كتون در واقع می توانند اثر سمی مستقیمی بر سرطان ها داشته باشند. یک مطالعه، تاثیر مکمل کتون را بر روی سلول های سرطانی رشد یافته در آزمایشگاه و موش های مبتلا به سرطان متاستاتیک بررسی کرده است. نتایج آزمایشگاهی نشان داد، مکمل های کتون، هم سلامت و هم رشد سلول های سرطانی را کاهش می دهند. در موش های مبتلا به سرطان متاستاتیک، مکمل کتون در طولانی شدن عمر آن ها موثر است (۵۰ تا ۶۸ درصد عمر طولانی تر بسته به اجسام خاص کتون مورد استفاده).

مکانیسم های احتمالی رژیم کتوژنیک در پیشگیری از سرطان

رژیم کتوژنیک همچنین ممکن است به گونه ای عمل کند که از لحاظ تئوری خطر ابتلا به برخی از سرطان ها را کاهش دهد.

سرطان زمانی شروع می شود که یک سری جهش در یک سلول عادی رخ می دهند. فاکتور ارثی ممکن است وجود داشته باشد، اما بیشتر جهش ها با گذشت زمان از طریق استرس اکسیداتیو بدست می آیند. رادیکال های آزاد، مولکول های ناپایداری هستند که می توانند توسط سلول های سرطان زا یا با فرآیندهای متابولیکی طبیعی در بدن تولید شوند.

تئوریِ داشتن یک رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان این است که آنتی اکسیدان ها با دادن یک الکترون به رادیکال های آزاد، آن ها را خنثی می کنند. استرس اکسیداتیو عبارتی است که به عدم تعادل رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان ها اشاره دارد، به گونه ای که رادیکال های آزاد از آنتی اکسیدان ها بیشتر هستند.

اجسام کتون، تولید رادیکال های آزاد را کاهش و در عین حال ظرفیت آنتی اکسیدانی را در بدن افزایش می دهند. رادیکال های آزاد در ایجاد جهش هایی که منجر به سرطان می شوند نقش دارند، اما این امر برای افرادی که مبتلا به سرطان هستند نیز مهم است. سرطان دائما تغییر کرده و جهش های جدیدی را توسعه می دهد. در حقیقت، این جهش های جدید منجر به مقاومت در برابر شیمی درمانی و درمان های هدفمندی می شوند که قبلا موثر بوده اند.

در مطالعه دیگری نشان داده شده است که اجسام کتون B-hyroxybutyrate، استرس اکسیداتیو را سرکوب می کنند.

مزایای بالقوه رژیم کتوژنیک در پیشگیری یا درمان سرطان

بیماران مبتلا به سرطان در رابطه با کاهش وزن حاصل از رژیم غذایی، نگران هستند. یک رژیم غذایی استاندارد عمدتا از کربوهیدرات ها تشکیل شده و کالری زیادی دارد.

محققان (پروفسور تیزدال و بک) اثر استفاده از رژیم کتوژنیک بر تاخیر در بروز کاشکسی (کاهش شدید وزن) را در موش هایی که کارسینوم روده بزرگ داشتند، بررسی کردند. آن ها دریافتند که رژیم غذایی کتوژنیک، نسبت به انسولین در معکوس کردن کاهش وزن موثرتر است و تاثیر بیشتری در کاهش اندازه تومور دارد. علاوه بر این، تیزدال و همکارانش دریافتند که استفاده از رژیم کتوژنیک در بیماران مبتلا به سرطان که دچار کاشکسی هستند، باعث افزایش وزن می شود.

نوشته مرتبط: غذاهای رژیمی که شما را گرسنه تر میکنند – یکی از مهم ترین عوامل چاقی

تحقیقات اخیر نشان داده اند که رژیم کتوژنیک می تواند مکمل روش های درمانی استاندارد سرطان، مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی باشد.

این رژیم غذایی، می تواند با القای انتخابی استرس اکسیداتیو متابولیک (عدم‌تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها در بدن) در سلول های سرطانی، اما نه در سلول های طبیعی، قدرت درمان های مرسوم سرطان را تقویت کند.

مطالعات دیگر همچنین حاکی از آن است که برخی سرطان ها به میزان زیادی برای تامین انرژی، به گلوکز وابسته هستند. بنابراین، محدود کردن دسترسی سلول های سرطانی به قند (که در رژیم کتو این اتفاق می افتد) ممکن است روشی معتبر برای حساس کردن آن ها به شیمی درمانی باشد.

عوارض جانبی رژیم کتوژنیک

هنگامی که افراد رژیم کتوژنیک را شروع می کنند، معمولا علائمی که “آنفولانزای کتو” نامیده می شود را تجربه می کنند. این علائم می تواند شامل خستگی، حالت تهوع، استفراغ، انرژی کم حین ورزش، یبوست و سایر عوارض جانبی دستگاه گوارش باشد.

خطرات رژیم کتوژنیک

این عوارض جانبی و همچنین اثرات متابولیکی رژیم کتوژنیک، می تواند خطراتی را به همراه داشته باشد از جمله:

• کم آبی بدن
• سنگ کلیه
• نقرس
• هیپوگلیسمی قابل توجه که باعث ایجاد مشکلاتی مانند غش می شود

عوارض جانبی طولانی مدت ممکن است شامل سطح پایین پروتئین در خون (کاهش پروتئین خون)، استئاتوز کبدی و کمبود ویتامین ها و مواد معدنی باشد. از آنجا که حفظ این رژیم چالش برانگیز و تحقیقات در مورد آن نسبتا جدید است، تمام اثرات طولانی مدت بالقوه آن شناخته شده نیست.

خطرات بالقوه مرتبط با سرطان در رژیم کتوژنیک

در حالی که مطالعات اندکی در این زمینه انجام شده است، خطرات احتمالی زیادی در بین مبتلایان به سرطان وجود دارد که باید قبل از شروع این رژیم در نظر بگیرند.

با توجه به سخت گیری ها و الزاماتی که در رعایت رژیم کتوژنیک وجود دارد، این رژیم می تواند دستیابی به مواد مغذی مهم و مورد نیاز که در یک رژیم غذایی سالم وجود دارد را به چالش بکشد. علاوه بر این، افزایش مصرف چربی به طور بالقوه می تواند مشکل ساز باشد. به عنوان مثال، در رژیم غذایی کم چربی خطر عود برخی از انواع سرطان پستان کم تر است.

نوشته مرتبط: انواع مختلف رژیم و انتخاب رژیم مناسب شما

از طرف دیگر، رژیم کتوژنیک ممکن است به برخی از افراد در کاهش وزن کمک کند. چاقی با افزایش خطر عود سرطان پستان همراه است.

نگرانی قابل توجه در رژیم کتو محدود کردن غذاهایی مانند میوه است. مطالعات زیادی وجود دارد که نشان می دهد، خطر ابتلا به سرطان در افرادی که مقادیر بیشتری میوه و سبزیجات مصرف می کنند، کمتر است.

از آنجا که محصولات لبنی در برخی رژیم های کتوژنیک محدود هستند، کمبود ویتامین D می تواند نگران کننده باشد. بدین ترتیب، به دلیل ارتباط سطح پایین ویتامین D با برخی از سرطان ها، همه افراد مبتلا به سرطان باید برای انجام آزمایش خون برای تعیین سطح ویتامین D خود اقدام کرده و در صورت پایین تر بودن سطح ویتامین D از محدوده طبیعی (یا در حد کم) با متخصص سرطان صحبت کنند.

کمبود فیبر در رژیم کتوژنیک

از آنجا که رژیم کتوژنیک مصرف میوه و حبوبات را محدود می کند، دنبال کردن این رژیم ممکن است باعث کاهش فیبر در بدن شود. فیبر را می توان به عنوان “پری بیوتیک” یا غذایی که باکتری های روده شما (میکروبیوم) از آن تغذیه می کنند تصور کرد. برای افراد مبتلا به سرطان که تحت درمان با ایمونوتراپی قرار دارند، تنوع در میکروبیوم روده، با اثربخشی بیشتری همراه است. فیبر همچنین به حفظ عملکرد روده کمک می کند. دستورالعمل های فعلی USDA میزان مصرف فیبر را  23 تا ۳۳ گرم در روز توصیه می کند.

خستگی در رژیم کتوژنیک

خستگی ناشی از سرطان می تواند در اوایل، توسط رژیم کتوژنیک تشدید شود و بسیاری از افراد این خستگی را یکی از بدترین عوارض جانبی مزمن در درمان سرطان می دانند.

کاشکسی سرطان در رژیم کتوژنیک

اگرچه رژیم کتو به عنوان روشی برای کاهش وزن مورد ستایش قرار می گیرد، اما کاهش وزن ممکن است برای کسی که مبتلا به سرطان است مضر باشد. کاشکسی سرطان، یک سندرم متشکل از کاهش وزن غیر عمدی و از دست دادن عضلات می باشد که علت اصلی ۲۰٪ مرگ و میر ناشی از سرطان است.

موارد منع استفاده از رژیم کتوژنیک

زنانی که باردار هستند، قصد باردار شدن دارند یا در دوران شیردهی هستند، باید از رژیم کتوژنیک خودداری کنند. همچنین افراد دیابتی باید با احتیاط و فقط تحت نظارت دقیق پزشک این رژیم غذایی را دنبال کنند. دنبال کردن رژیم کتوژنیک برای افراد مبتلا به بیماری های زیر ممنوع است:

• نارسایی کبد
• پانکراتیت
• برخی از سندرم های ارثی مانند کمبود کارنیتین اولیه، کمبود کارنیتین پالمیتوئل ترانسفراز، کمبود کارنیتین ترانسوکاز، کمبود پیروات کیناز، پورفیری و سایر اختلالات متابولیسم چربی

رژیم غذایی و سرطان

غذایی هایی که می خوریم، بسیار مهم هستند. همانطور که بنزین اکتان بیشتر، ممکن است منجر به عملکرد بهتر ماشین ها شود، بدن ما نیز هنگامی که سوخت مناسبی دریافت کند، کارآمدتر عمل می کند. با اینکه مطالعات حاکی از آن است که رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات و عدم مصرف گوشت های فرآوری شده، خطر ابتلا به بسیاری از سرطان ها را کم می کند، اما اطلاعات کمی در مورد چگونگی تاثیر عناصر خاص موجود در رژیم های غذایی بر روی سرطان، وجود دارد. خوشبختانه پاسخ برخی از سوالات ما در ارتباط با رژیم غذایی در آزمایشگاه ها داده شده است. به عنوان مثال، روزه داری متناوب (روزه طولانی در شب) با کاهش خطر عود سرطان پستان ارتباط دارد.

کلام آخر

اگر برای معالجه سرطان تحت درمان هستید، قبل از تغییر رژیم غذایی خود با انکولوژیست (سرطان شناس) یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید.

پزشک ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد که در زمینه تغذیه بیماران سرطانی آموزش ویژه دیده است. رژیم کتوژنیک ممکن است یکی از گزینه های در دسترس شما باشد، اما جایگزینی برای درمان سنتی سرطان مانند شیمی درمانی یا پرتونگاری نیست.

بخوانید: رژیم غذایی عجیب برخی از دانشمندان برتر تاریخ

منابع

verywellhealth

medicalnewstoday

ncbi.nlm.nih