تداخل دارویی – مصرف همزمان چه داروهایی خطرناک است؟

معصومه عسکریآبان ۱۴, ۱۴۰۲آخرین به روز رسانی: آبان ۱۴, ۱۴۰۲

وقتی یک دارو به درستی در بدن عمل کند، موجب تقویت سلامتی و یا احساس بهتری می شود. اما تداخل دارویی و یا تداخل دارو با غذاهای دیگری می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.

تداخل دارویی ممکن است موجب شود دارو از کار بیفتد، اثربخشی کمتری داشته باشد یا بیش از حد قوی شود. همچنین می تواند عوارض جانبی نیز ایجاد کند.

هرچه بیشتر در مورد تداخلات دارویی بیاموزید، بهتر می توانید از آن اجتناب کنید.

بخوانید: آیا مصرف داروهای تاریخ گذشته بی خطر است؟

بخوانید: چه زمان به مصرف مکمل دارویی نیاز خواهیم داشت

انواع تداخل دارویی

۳ نوع تداخل دارویی اصلی وجود دارد که عبارتند از:

تداخل دارو با دارو: زمانی است که یک دارو با یک یا چند داروی دیگر واکنش نشان دهد. به عنوان مثال، مصرف یک داروی ضد سرفه و یک داروی خواب آور (آرام بخش) می تواند باعث تاثیر این دو دارو بر یکدیگر شود.
تداخل دارو با غذا یا نوشیدنی: زمانی است که چیزی که می خورید یا می نوشید روی یک دارو تاثیر می گذارد. به عنوان مثال، مصرف الکل در حالی که داروهای خاصی مصرف می کنید می تواند خطرناک باشد. برخی از ویتامین ها و مکمل ها نیز با داروها تداخل دارند.
تداخل دارو با بیماری: زمانی است که فرد مبتلا به بیماری یا دارای شرایطی است که مصرف برخی داروها را خطرناک می کند. به عنوان مثال، اگر بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا دارید، مصرف داروی ضداحتقان برای سرماخوردگی می‌تواند فشار خون شما را حتی بیشتر افزایش دهد.

چه داروهایی را نمی توان با هم مصرف کرد؟

انواع مختلفی از داروها وجود دارد که نباید با هم مصرف شود، از جمله:

دو یا چند دارو که یک ماده فعال مشترک دارند: ممکن است عوارض جانبی داشته و یا موجب اُوِر دوز شود. مواد فعال، مواد شیمیایی موجود در داروها هستند که بیماری یا علائم فرد را درمان می کنند. همیشه آن ها را روی برچسب دارو بررسی کنید.
داروهای رقیق کننده خون با NSAID ها: احتمال خونریزی خطرناک ممکن است بالا برود. NSAID ها (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی) مسکن هایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن هستند. اگر از داروی رقیق کننده خون استفاده می کنید، از پزشک خود بخواهید نوع متفاوتی از مسکن را که برای شما ایمن تر است، پیشنهاد کند.
قرص های حاوی آنتی هیستامین: مصرف این ها با هم می تواند واکنش فرد را کندتر کند که رانندگی یا کار با ماشین های سنگین را خطرناک می کند.

برخی دیگر از ترکیبات دارویی که موجب تداخل دارویی خطرناک هستند عبارتند از:

مسکن های NSAID با داروهای فشار خون
یک داروی تیروئید به نام لووتیروکسین با یک داروی مهارکننده پمپ پروتون مسدود کننده اسید به نام امپرازول
داروهای ضد افسردگی SSRI با داروی دیگری که بر سروتونین تاثیر می گذارد (مانند دکسترومتورفان، لینزولید، ترامادول و ترازودون)
کاهش دهنده کلسترول با داروهای ضد قارچ و فیبرات که معمولا داروهای “آزول” نامیده می شوند (نام فنی آن ها “امیدازول و مشتقات تری آزول” است که چربی خون (تری گلیسیرید) را کاهش می دهند.)
آنتی بیوتیک کلاریترومایسین با نوعی داروی فشار خون به نام مسدود کننده کانال کلسیم

تداخلات دارویی رایج کدامند؟

برخی غذاها و نوشیدنی ها به خوبی با برخی داروها ترکیب نمی شوند. تعدادی از این موارد عبارتند از:

الکل

مشروبات الکلی می تواند عوارض جانبی خطرناکی با بسیاری از داروها داشته باشند. داروهایی که با الکل تداخل دارند عبارتند از داروهای:

آلرژی
سرماخوردگی و آنفولانزا
کلسترول بالا
فشار خون بالا
اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)
افسردگی
دیابت
عفونت ها
مسکن
بد خوابی

بخوانید: روش های تشخیص تفاوت بین آلرژی ها و سرماخوردگی

بخوانید: اختلال اضطراب فراگیر (GAD) – چرا دائما نگران و مضطرب هستیم؟

گریپ فروت یا آب گریپ فروت

مصرف بیش از حد گریپ فروت یا آب گریپ فروت می تواند بر برخی داروها تداخل ایجاد کند، مانند:

استاتین ها
آنتی هیستامین ها
داروهای فشار خون
داروهای ضد اضطراب
داروهای ضد رد پیوند

از پزشک یا داروساز خود بپرسید که آیا خوردن گریپ فروت یا آب آن به هر مقدار با داروی خاص شما بی خطر است یا خیر.

بخوانید: دلایل تداخل گریپ فروت با برخی داروها چیست؟ این داروها کدامند؟

غذاهای حاوی ویتامین K، مانند سبزیجات برگ دار

غذاهای حاوی ویتامین K، مانند سبزیجات برگ دار می توانند با وارفارین (رقیق کننده خون) تداخل داشته باشند. لازم نیست مصرف این غذاها را متوقف کنید، اما زیاده روی نکنید. از پزشک خود در مورد میزان مناسب مصرف غذای حاوی ویتامین K بپرسید.

غذاها و نوشیدنی های پر پتاسیم مانند موز، نمک های کم سدیم و آب پرتقال

غذاها و نوشیدنی های پر پتاسیم مانند موز، نمک های کم سدیم و آب پرتقال می توانند داروهای فشار خون به نام مهارکننده های ACE را تحت تاثیر قرار دهند.

مخمر سنت جان یا علف چای

این مکمل گیاهی یک مکمل گیاهی رایج است که از آن برای درمان افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب استفاده می شود و می تواند بر بسیاری از داروها برای بیماری قلبی، HIV، افسردگی و سایر بیماری ها، قرص های ضد بارداری و داروهای سرطان ایرینوتکان و ایماتینیب تاثیر بگذارد.

همیشه قبل از امتحان یک مکمل جدید، از پزشک یا داروساز خود تاییده بگیرید. گاهی ممکن است دارویی که مصرف می کنید با یک بیماری که دارید تداخل داشته باشد. برخی از رایج ترین تداخل دارویی با بیماری عبارتند از:

آنتی اسیدها و بیماری کلیوی
آنتی هیستامین ها و برخی مشکلات تنفسی، گلوکوم و بزرگی پروستات
داروهای استنشاقی آسم و شرایطی مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا، بیماری تیروئید و دیابت
داروهای ضد احتقان و شرایطی مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا، بیماری تیروئید و دیابت
داروهای خواب آور و برخی مشکلات تنفسی، گلوکوم و بزرگی پروستات

بخوانید: آیا استفاده از داروهای گیاهی بی خطر است؟

بخوانید: کم کاری تیروئید یا هیپوپاراتیروئیدسم چیست و چگونه به وجود می آید

تداخلات دارویی چگونه اتفاق می افتد؟

راه های مختلفی وجود دارد که داروها می توانند با یکدیگر تداخل داشته باشند.

هنگامی که دو دارو می توانند یک عارضه جانبی ایجاد کنند و همزمان مورد استفاده قرار گیرند، ممکن است عوارض جانبی بیشتری ایجاد کنند. به عنوان مثال، مصرف همزمان دو دارو که موجب خواب آلودگی می گردد می تواند باعث خواب آلودگی بیشتر یا خطرناک شود.

در تداخل دارویی ممکن است اثر یک دارو از بین برود. به عنوان مثال، مصرف یک دارو که با داروهای فشار خون تداهل دارد، موجب شود آن داروی ضد فشارش نتواند به درستی عمل کند و قادر به کاهش فشار خون فرد نباشد.

بیشتر داروهایی که می بلعید از طریق روده وارد خون می شود. گاهی اوقات یک دارو یا مکمل می تواند داروی دیگری را قبل از اینکه جذب شود مسدود یا در روده گیر بیاندازد. به عنوان مثال، مکمل هایی مانند کلسیم و آهن می توانند از جذب داروهای تیروئیدی جلوگیری کنند.

بدن شما دارای آنزیم هایی مانند سیتوکروم p450 و غیره است که بسیاری از انواع داروها را پردازش می کند. به این امر متابولیسم می گویند. این آنزیم همچنین راهی برای خلاص شدن از شر مواد مخدر، (معمولا از طریق ادرار) دارد. داروهای دیگر ممکن است این عملکردها را تسریع، کُند یا حتی به طور کامل مسدود کنند. هنگامی که این اتفاق می افتد، مقدار دارو در بدن ممکن است افزایش یابد (اور دوز) یا کاهش یابد.