دلیل سیانوز یا کبودی انگشتان دست چیست؟
کبودی یا سیانوز محیطی، وضعیتی است که در آن اندام ها، معمولا دست ها، پاها، انگشتان دست و یا پا، به دلیل عدم دریافت اکسیژن کافی، دچار تغییر رنگ (مایل به آبی) می شوند.
سیانوز محیطی به ندرت به عنوان یک بیماری جدی محسوب می شود اما اگر رنگ پوست فرد پس از گرم شدن و ماساژ دست و پا به حالت طبیعی باز نگشت، ممکن است نشانه ای از یک بیماری جدی بوده و باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
سیانوز محیطی تقریبا همیشه به دلیل کاهش گردش خون در اندام های آسیب دیده ایجاد شده و موجب می شود بافت ها، شدیدا به اکسیژن نیاز داشته باشند. خون غنی از اکسیژن، به رنگ قرمز روشن است در حالی که خون فقیر از اکسیژن به رنگ قرمز تیره بوده، و از زیر پوست، رنگ سبز مایل به آبی را منعکس می کند.
تحقیقات منتشر شده در مجله پزشکی BMJ Best Practice نشان می دهند ۴.۳٪ از نوزادانی که دچار کبودی انگشتان و دیگر اندام ها هستند، به درمان با اکسیژن نیاز دارند. کبودی انگشتان و دیگر اندام ها در نوزادان ممکن است مربوط به مشکل عملکرد قلب، عصب، ریه یا سلول ها باشد.
به دلیل سایر بیماری های مربوط به تغییر رنگ پوست، از جمله زردی، تشخیص سیانوز محیطی در نوزادان گاهی دشوار است.
دو نوع سیانوز وجود دارد: سیانوز محیطی و سیانوز مرکزی. سیانوز محیطی موجب کبودی انگشتان دست و پا، بستر ناخن یا حتی اندام ها می شود، اما سیانوز مرکزی بر روی زبان و غشاهای مخاطی تاثیر می گذارد.
تمام موارد و بیماری هایی كه موجب سیانوز مركزی می شوند، می توانند منجر به سیانوز محیطی نیز شوند. اما همه عواملی که موجب سیانوزهای محیطی می شوند، نمی توانند منجر به سیانوز مركزی شوند.
اگر پوست تیره ای دارید، ممکن است بیش تر سیانوز را بر روی لب ها یا ناخن ها مشاهده کنید تا روی پوست.
علائم کبودی انگشتان و دیگر اندام ها (سیانوز محیطی)
بزرگسالان و کودکان مبتلا به کبودی انگشتان و دیگر اندام ها، ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- کبودی انگشتان دست، پا، کف دست ها و یا پاها به طوری که سبز-آبی به نظر می رسند
- نواحی کبود رنگ در بدن که با لمس کردن، سرد هستند
- برگشت رنگ پوست به کبودی (پس از گرم کردن قسمت سرد بدن)
چه زمانی کبودی انگشتان دست و سایر اندام ها، یک وضعیت اضطراری محسوب می شود؟
سیانوز محیطی می تواند یک وضعیت اضطراری تهدید کننده زندگی باشد. همراهی کبودی انگشتان دست و سایر اندام ها با علائم زیر، نیاز به مراقبت های فوری دارد:
- تقلا کردن برای تنفس، تنگی نفس و یا سایر مشکلات تنفسی
- تب
- سردرد
- درد قفسه سینه
- تعرق بیش از حد
- درد یا بی حسی در بازوها، پاها، دست ها، انگشتان دست یا انگشتان پا
- رنگ پریدگی پوست بازوها، پاها، دست ها، انگشتان دست یا پا (نشانه انسداد جریان خون)
- سرگیجه یا غش کردن
علل کبودی انگشتان دست و سایر اندام های بدن
سیانوز محیطی اغلب با سرمازدگی همراه است، اما ممکن است به دلیل اکسیژن رسانی ضعیف نیز رخ دهد. دلایل شایع کبودی انگشتان دست و سایر اندام های بدن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- لباس یا جواهرات تنگ
- ترومبوز وریدی عمقی (DVT): یک بیماری جدی که موجب لخته شدن خون در ورید در اعماق بدن می شود.
- نارسایی وریدی: یک بیماری که موجب جمع شدن خون در رگ ها می شود.
- نارسایی قلبی: بر توانایی قلب در پمپاژ خون کافی به بدن تاثیر می گذارد.
- پدیده رینود: موجب محدود شدن جریان خون در انگشتان دست و پا، گوش ها و یا بینی در پاسخ به سرما یا استرس می شود.
- ورم غدد لنفاوی: موجب اختلال در عملکرد سیستم لنفاوی و در نتیجه تورم بازوها یا پاها و احتباس مایعات در انگشتان دست یا پا می شود، همچنین ممکن است سر و گردن را تحت تاثیر قرار دهد.
- نارسایی شریانی: کندی یا توقف جریان خون در عروق
- افت فشار خون شدید: فشار خون پایین
- شوک سپتیک: معمولا این عفونت می تواند زندگی فرد را تهدید کند
- هیپوولمی: کاهش حجم خون در بدن
تشخیص سیانوز محیطی
معمولا کبودی انگشتان دست و سایر اندام ها نشانه ی یک بیماری جدی نیست. با این حال، هر زمان که رنگ پوست به رنگ طبیعی خود بر نگردد، تشخیص علت آن، ضروریست.
پزشک می تواند با معاینه جسمی، گوش دادن به صدای قلب و ریه ها و همچنین آزمایش خون، علت اصلی را تشخیص دهد. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و اشعه ایکس می تواند وجود ناهنجاری در ریه ها و قلب را تشخیص دهد.
پالس اکسی متر غیرتهاجمی، ابزاری مفید برای اندازه گیری میزان اشباع اکسیژن خون است. متاسفانه، این روش نمی تواند به تعیین متابولیسم اکسیژن یا میزان اکسیژن مورد استفاده فرد کمک کند.
سیانوز محیطی نیز با استفاده از آزمایش گاز خون شریانی قابل تشخیص است. این آزمایش میزان اسیدیته، دی اکسید کربن و میزان اکسیژن خون را اندازه گیری می کند.
درمان سیانوز محیطی
درمان کبودی انگشتان دست و سایر اندام های بدن، با شناسایی و اصلاح بیماری زمینه ای که موجب تنگی جریان خون شده است، شروع می شود. درمان به موقع و مناسب، می تواند به کاهش عوارض احتمالی کمک کند.
داروها برای درمان سیانوز محیطی، رگ های خونی را شل کرده و ممکن است شامل داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد فشار خون بالا یا داروهای اختلال نعوظ باشند.
افراد با بیماری هایی که موجب ایجاد کبودی در پوست می شوند، نباید داروهایی که جریان خون را محدود می کنند، مصرف کنند.
همچنین بهتر است مصرف کافئین را محدود کرده و سیگار را ترک کنید زیرا این دو، از دلایل تنگی عروق خونی شناخته شده و جریان خون را تحت تاثیر قرار می دهند.
سیانوز و یا کبودی در اندام ها در نوزادان، با کنترل بیماری زمینه ای از بین می رود.
منبع
