دلایل تنگی نفس چیست و در صورت مواجهه با آن چه باید کرد؟

معصومه عسکریفروردین ۱۸, ۱۳۹۹آخرین به روز رسانی: تیر ۴, ۱۴۰۲

تنگی نفس که از نظر پزشکی با نام دیسپنیا شناخته می شود، اغلب به صورت سفت شدن شدید در قفسه سینه، کمبود هوا، مشکل در تنفس یا احساس خفگی توصیف می شود.

ورزش بسیار شدید، درجه حرارت بالا، چاقی و ارتفاع زیاد باعث ایجاد تنگی نفس در افراد سالم می شود. در غیر این صورت، ممکن است تنگی نفس یک دلیل جدی داشته باشد. اگر تنگی نفس غیر قابل توضیح دارید، به خصوص اگر بطور ناگهانی شروع شده و به تدریج شدیدتر شود، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

هر فرد بالغ و سالم در هر دقیقه حداکثر ۲۰ بار دم و بازدم دارد و در طول روز تقریبا ۳۰ هزار بار نفس می کشد. انجام یک ورزش سنگین یا سرماخوردگی ممکن است هر از گاهی این الگو را تغییر دهد، اما هرگز نباید این احساس تنگی نفس دائمی باشد.

علائم تنگی نفس

هنگامی که دچار تنگی نفس هستید، ممکن است علائم زیر را احساس کنید:

از نفس افتادن
سفتی در سینه
عدم تنفس هوای کافی (تنفس غیر عمیق، سریع، پرتحرک و غیر طبیعی)
ناتوانی در کشیدن نفس عمیق
احساس خفگی

تنگی نفس می تواند حاد (تنگی نفس ناگهانی) یا مزمن (تنگی نفس طولانی مدت) باشد.

تنگی نفس حاد طی چند دقیقه یا چند ساعت شروع می شود و ممکن است با علائم دیگری مانند تب، بثورات یا سرفه همراه باشد.

در تنگی نفس مزمن ممکن است فرد با انجام کارهای روزمره مانند پیاده روی، رفتن از اتاقی به اتاق دیگر یا ایستادن از حالت نشسته، احساس تنگی نفس کند.

گاهی اوقات، تنگی نفس با موقعیت های خاص بدن بهتر یا بدتر می شود. به عنوان مثال، در افرادی که انواع خاصی از بیماری های قلبی و ریوی دارند، دراز کشیدن بصورت کاملا صاف می تواند باعث تنگی نفس شود. پیگیری علائم شما می تواند به پزشک در تشخیص مشکل و یافتن بهترین روش درمانی، کمک کند.

نوشته مرتبط: راه های تشخیص انواع گلو درد – پیشگیری، درمان و پاسخ به سوالات متداول مرتبط با آن

دلایل تنگی نفس

بسیاری از شرایط می توانند باعث تنگی نفس شوند. شایع ترین دلایل تنگی نفس کوتاه مدت، عبارتند از:

اختلالات اضطرابی
آسم
آمبولی ریوی (وجود لخته خون در ریه ها)
دنده های شکسته
مایعات اضافی اطراف قلب
خفه شدن
فرو ریختن ریه (روی هم‌ افتادگي قسمتی‌ از يک ريه‌ يا همه‌ آن‌ در اثر نفوذ هوای‌ آزاد بين‌ دو لايه‌ جنب‌)
حمله قلبی
نارسایی قلبی
مشکلات ریتم قلب
آنمی (کم خونی)
ذات الریه و سایر عفونت های تنفسی
بارداری
آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک شدید)
از دست دادن ناگهانی خون

برخی از دلایل شایع در تنگی نفس طولانی مدت، عبارتند از:

مایع اطراف ریه ها
آسم
بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) از جمله آمفیزم
سارکوئیدوز (مجموعه ای از سلول های التهابی در بدن)
بیماری قلبی، از جمله نارسایی احتقانی قلب
التهاب بافت اطراف قلب
فشار خون بالا در ریه ها (فشار خون ریوی)
چاقی
زخم ریه ها
کاردیومیوپاتی (عضله قلب سفت، ضخیم یا متورم می شود)

سایر موارد از جمله سرطان ریه و سل می توانند موجب تنگی نفس شوند.

نوشته مرتبط: دلایل تب چیست و چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد

تشخیص دلایل تنگی نفس

پزشک شما را معاینه کرده و به دقت به ریه های شما گوش می دهد. ممکن است نیاز به آزمایش اسپیرومتری یا عملکرد ریه داشته باشید تا مقدار هوایی که در هر دم و بازدم وارد ریه و از آن خارج می شود، و سرعت آن، اندازه گیری شود. این کار می تواند به تشخیص آسم و COPD کمک کند.

تست های دیگری که ممکن است برای تشخیص دلایل تنگی نفس نیاز باشد شامل:

پالس اکسیمتری. پزشک برای اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در خون، دستگاهی را به لبه انگشت یا گوش بیمار می چسباند.
آزمایش خون. آزمایش خون می تواند نشان دهد که آیا شما دچار کم خونی یا عفونت هستید یا خیر. همچنین وجود لخته خون یا مایعات موجود در ریه ها را نشان می دهد.
اشعه ایکس قفسه سینه یا CT اسکن. این آزمایشات می توانند نشان دهند که آیا شما ذات الریه، لخته خون در ریه یا سایر بیماری های ریوی دارید یا خیر. یک CT اسکن چندین پرتوی ایکس از زوایای مختلف گرفته شده را در کنار هم قرار می دهد تا تصویری کامل تر ایجاد شود.
الکتروکاردیوگرام (نوار قلب). نوار قلب با اندازه گیری سیگنال های الکتریکی از قلب، می تواند حمله قلبی را نشان دهد. نوار قلب همچنین سرعت ضربان قلب و ریتم طبیعی آن را اندازه گیری می کند.

درمان تنگی نفس

تنفس و تکنیک‌های حفظ آرامش، ممکن است کمک کننده باشند. اما درمان تنگی نفس به عامل ایجاد کننده ی آن بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر مبتلا به آسم هستید، ممکن است در هنگام عود بیماری، از اسپری استفاده کنید. اگر در ریه های شما مایعات وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به تخلیه آن توسط پزشک باشد.

اگر عفونت یا لخته خون باعث تنگی نفس شود، به دارو نیاز خواهید داشت. همچنین ممکن است اکسیژن دریافت کنید. اگر دارویی مصرف می کنید، همیشه آن ها را طبق تجویز پزشک مصرف نمایید.

زندگی کردن با تنگی نفس

اغلب می توانید با ورزش، ریه های خود را تقویت کنید. از پزشک خود بپرسید که چه فعالیت هایی برای شما مناسب است. اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید.

سعی کنید از هوای آلوده مانند دودهای شیمیایی یا دود سیگار افرادی که در اطراف شما سیگار می کشند و حضور در محیط با دمای بالا خودداری کنید. اگر به ارتفاعات سفر می کنید، زمان زیادی را برای عادت کردن و سازگار شدن با محیط اختصاص دهید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

تنگی نفس علامتی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. اگر علائم تغییر کردند و مشکل شما بعد از استفاده از اسپری بدتر شد، یا اگر تنگی نفس همراه با موارد نام برده در زیر همراه بود، با پزشک خود تماس بگیرید.