دلایل درد سمت راست شکم چیست؟ راه های تشخیص و درمان آن کدامند؟
شرایط مختلف می تواند باعث ایجاد درد در سمت راست شکم شود. برخی از این موارد شدید هستند و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند، بنابراین شناخت تفاوت ها مهم است.
شکم، ناحیه ای بین سینه و لگن است. این قسمت از بدن حاوی اندام های حیاتی گوارش و هضم، مانند روده ها و کبد است. قسمت پایین سمت راست شکم حاوی بخشی از روده بزرگ، و تخمدان سمت راست در زنان است.
در این مقاله دلایل احتمالی درد سمت راست شکم (درد قسمت تحتانی شکم)، علائم آن ها و موارد اورژانسی مراجعه به پزشک، بررسی خواهد شد.
دلایل درد سمت راست شکم که کمتر جدی هستند
درد در قسمت پایینی سمت راست شکم می تواند به معنای وجود چندین مشکل مختلف باشد. این درد اغلب مختصر است و نیاز به مراقبت پزشکی ندارد. دلایل درد سمت راست شکم که کمتر جدی هستند، شامل موارد زیر می باشند:
سوء هاضمه
درد ناحیه تحتانی شکم می تواند در نتیجه سوء هاضمه ایجاد شود و این درد می تواند با علائم دیگری مانند سوزش سر دل و نفخ شکم همراه باشد.
سوء هاضمه به راحتی با داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک درمان می شود اما اگر علائم بیش از ۲ هفته ادامه داشته باشند ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشید.
گاز روده
وقتی غذا به درستی هضم نشود، می تواند موجب ایجاد گاز در روده ها شود. این گاز می تواند باعث احساس ناراحتی و نفخ در ناحیه شکم شود.
علائم معمولا طی چند ساعت از بین می رود، اما پایداری علائم برای چند هفته، می تواند نشان دهنده مشکلات اساسی و جدی تری از قبیل عدم تحمل لاکتوز باشد.
گرفتگی ماهیچه های شکم در دوران قاعدگی
خانم ها ممکن است قبل یا در طول دوره قاعدگی خود درد شکم را تجربه کنند. این درد را می توان ناتوان کننده و مداوم توصیف کرد و ممکن است با درد در ناحیه کمر و پاها، حالت تهوع و سردرد همراه باشد. علائم اغلب گاهی بهتر یا بدتر می شوند و برای چند روز ادامه می یابند.
دلایل درد سمت راست شکم که شدیدتر و جدی تر هستند
در بعضی موارد، درد در قسمت پایین سمت راست شکم می تواند وضعیت جدی تری را نشان دهد که به کمک فوری پزشکی نیاز دارد.
آپاندیسیت
آپاندیسیت می تواند یکی از شایع ترین دلایل درد در قسمت پایینی سمت راست شکم باشد. آپاندیس یک ساختار لوله مانند می باشد که به روده بزرگ وصل شده است.
هنگامی که آپاندیس ملتهب می شود، آپاندیسیت رخ می دهد. این امر باعث می شود درد مختصری در وسط شکم ایجاد گردد و به قسمت پایینی سمت راست شکم گسترش یابد.
علائم دیگر آپاندیسیت می توانند شامل موارد زیر باشند:
- تب
- اسهال
- یبوست
- نفخ
- حالت تهوع
- استفراغ
در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد برای تسکین درد، این زائده برداشته شود. عملکرد آپاندیس ناشناخته است و حذف آن هیچ خطری برای سلامتی ندارد.
سنگ کلیه
مواد معدنی و نمک می توانند در کلیه ها انباشته شوند و موجب تشکیل توده های سخت، یا همان سنگ کلیه شوند.
اندازه سنگ کلیه می تواند بسیار متفاوت باشد. سنگ های کوچکتر می توانند بدون اینکه متوجه شوید از طریق دستگاه ادراری دفع شوند، اما سنگ های بزرگتر می توانند گیر کرده و باعث ایجاد درد شدید در قسمت تحتانی کمر، پهلوها، شکم و کشاله ران شوند.
بسته به مسیری که سنگ از آن عبور می کند، شدت درد می تواند متغیر باشد.
علائم دیگر سنگ کلیه می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خون در ادرار
- درد هنگام ادرار کردن
- نیاز مداوم به ادرار کردن
- حالت تهوع
- استفراغ
عفونت کلیه
این امکان وجود دارد که یک یا هر دو کلیه ها توسط باکتری های دستگاه ادراری آلوده شوند. درد معمولا در قسمت تحتانی کمر، پهلو و کشاله ران مشاهده می شود. همچنین درد در قسمت پایینی شکم نیز قابل احساس است.
شدت این درد اغلب از سنگ کلیه کمتر است، اما برای جلوگیری از آسیب دائمی لازم است به پزشکی مراجعه کنید.
علائم دیگر عفونت کلیه می تواند شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع
- تب
- اسهال
- از دست دادن اشتها
عفونت های کلیوی را می توان با عفونت های دستگاه ادراری مانند سیستیت (التهاب مثانه)، که علائم مشابهی دارند، اشتباه گرفت. عفونت کلیوی علائم دیگری را نیز شامل می شود:
- خون در ادرار
- درد هنگام ادرار کردن
- بوی بد ادرار
- نیاز مداوم به ادرار کردن
فتق
در بیماری فتق، یک قسمت داخلی بدن در طی ضعف به دیواره عضله یا بافت فشار می آورد و باعث ایجاد توده کوچک می شود. فتق معمولا در اطراف ناحیه شکم اتفاق می افتد.
فتق غالبا بی ضرر است و با علائم دیگری مشاهده می شود. با این حال، برخی موارد از فتق می توانند باعث ایجاد درد در اطراف توده شوند، که ممکن است هنگام وارد شدن فشار به آن، شدت یابند، مانند سرفه کردن یا بلند کردن یک جسم سنگین.
سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری مزمن دستگاه گوارش است. علت آن ناشناخته بوده و در حال حاضر درمانی برای آن وجود ندارد.
IBS می تواند باعث ایجاد درد در ناحیه شکم و علائم زیر شود:
- گرفتگی معده
- اسهال
- یبوست
- نفخ
- گاز روده
بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده (IBD) به گروهی از شرایط گفته می شود که بر دستگاه گوارش تاثیر می گذارند.
کولیت اولسراتیو و بیماری کرون هر دو باعث التهاب روده شده و بیشتر موارد IBD را تشکیل می دهند. این دو بیماری می توانند باعث ایجاد درد در قسمت پایینی شکم و همچنین موارد زیر شوند:
- کاهش سریع وزن
- خستگی
- نفخ
- اسهال مداوم، اغلب با خون
دلایل درد سمت راست شکم مرتبط با جنسیت فرد
تفاوت های آناتومیکی قابل توجهی بین شکم زن و مرد وجود دارد. این تفاوت ها بدان معنی است که درد در قسمت پایینی سمت راست شکم می تواند دلایل خاص مرتبط با جنسیت داشته باشد.
این شرایط همچنین نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.
مشکلات مرتبط با زنان
کیست تخمدان
کیست ها کیسه هایی هستند که می توانند در تخمدان ها ایجاد شوند. آن ها غالبا بی ضرر هستند، اما کیست های بزرگتر می توانند باعث ایجاد درد شدید در شکم شوند. علائم دیگر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد هنگام رابطه جنسی
- ادرار مداوم
- نفخ
- قاعدگی های غیر طبیعی و سنگین یا سبک
- احساس پر بودن شکم
- مشکل در ادرار کردن
آندومتریوز
در آندومتریوز بافتی که به طور معمول باید در رحم باشد، در جایی غیر از رحم مانند تخمدان ها یا معده یافت می شود. این یک بیماری مزمن است و می تواند باعث درد در قسمت تحتانی شکم یا کمر شود.
شدت علائم متفاوت است و می تواند شامل موارد زیر باشد:
- دردهای شدید در دوران قاعدگی
- درد در طول یا بعد از رابطه جنسی
- درد هنگام ادرار کردن و یا تخلیه روده ها در طی یک دوره
- حالت تهوع
- قاعدگی های غیرعادی سنگین
بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن، عفونت دستگاه تناسلی است. این عفونت می تواند موجب درد در شکم شود، اما علائم اغلب خفیف و نادر است. علائم بیماری التهابی لگن می توانند شامل موارد زیر باشد:
- درد هنگام رابطه جنسی
- درد هنگام ادرار
- قاعدگی های غیر طبیعی و سنگین یا دردناک
- خونریزی بین دوره های قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی
- حالت تهوع
- تب
بارداری خارج رحمی
بارداری خارج رحمی می تواند زمانی اتفاق بیفتد که یک تخم بارور شده در خارج از رحم مانند یکی از لوله های فالوپ وجود داشته باشد. این بیماری باعث ایجاد درد در شکم و علائم زیر می شود:
- علائم معمولی بارداری، مانند از دست دادن دوره قاعدگی
- خونریزی واژن یا ترشحات قهوه ای
- درد اطراف شانه
- درد هنگام ادرار کردن یا تخلیه روده ها
- حالت تهوع
- اسهال
بسیاری از این علائم همچنین ممکن است به دلیل مشکلات در معده ایجاد شود.
پیچ خوردگی تخمدان
تخمدان ها می توانند با بافت های اطراف پیچیده و جریان خون را محدود کنند. پیچ خوردگی تخمدان باعث درد شدید در قسمت تحتانی شکم می شود. علائم دیگر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد هنگام رابطه جنسی
- حالت تهوع
- قاعدگی های غیر طبیعی
مشکلات مرتبط با مردان
فتق کشاله ران
فتق کشاله ران معمولا هنگامی رخ می دهد كه بافت چربی یا قسمتی از روده به مسیر های واقع در قسمت تحتانی شکم سوق یابد. فتق کشاله ران شایع ترین نوع فتق است و به طور معمول در مردان رخ می دهد.
فتق کشاله ران باعث ایجاد توده کوچک در قسمت بالای ران می شود و می تواند موجب درد شکم شود.
پیچ خوردگی بیضه
طناب بیضه ای (رگ) که به بیضه ها وصل می شوند می توانند پیچ خورده و جریان خون را محدود کنند. این امر می تواند باعث درد در شکم و علائم زیر می شود:
- درد هنگام تخلیه ادرار
- حالت تهوع
- استفراغ
- تورم در کیسه بیضه
تشخیص دلایل درد سمت راست شکم
از آنجا که درد در قسمت پایینی در سمت راست شکم ممکن است به دلیل مشکلات دستگاه گوارش، دستگاه ادراری یا اندام تولید مثل باشد، ممکن است طیف وسیعی از روش ها برای رسیدن به تشخیص لازم باشد.
این روش های تشخیصی شامل موارد زیر می باشند:
- تصویربرداری با سونوگرافی
- سی تی اسکن
- اسکن MRI
- معاینه ی جسمی
- آندوسکوپی، یک روش رایج تشخیص بیماری‌های گوارشی است. در آندوسکوپی، لوله باریک و انعطاف‌پذیری به نام آندوسکوپ وارد بدن می‌شود و با روشن شدن دوربینی که به سر آن متصل است، به بررسی اعضای داخل بدن می‌پردازد.
- آزمایش خون، برای یافتن هرگونه علائم عفونت، مانند افزایش تعداد گلبول های سفید
پزشک ممکن است بیمار را به یک متخصص ارجاع دهد. متخصصانی از جمله:
- متخصص گوارش، برای بررسی مشکلات دستگاه گوارش
- متخصص اورولوژیست، برای بررسی مشکلات مثانه یا کلیه
- متخصص زنان، برای بررسی رحم، تخمدان ها یا بارداری خارج رحمی
درمان درد سمت راست شکم
درمان درد، به علت ایجاد کننده درد بستگی دارد.
مدیریت درد با مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک معمولا برای درمان درد در سمت راست شکم که جدی نیستند، کافیست. بعضی از این دردها مانند گاز شکم بدون نیاز به معالجه، برطرف می شوند.
فرد مبتلا به عفونت کلیه به داروهای آنتی بیوتیکی احتیاج دارد.
جراحی ممکن است برای برخی افراد با درد شدید شکم لازم باشد. آپاندیسیت نیاز به برداشتن آپاندیس دارد، که به عنوان آپاندکتومی شناخته می شود و سنگ کلیه ای که اغلب از طریق مجاری ادراری دفع می شود، نیاز به مسکن داخل وریدی (IV) دارد.
در برخی از بیماری ها مانند اندومتریوز و بیماری التهابی روده مزمن که موجب درد در سمت راست شکم می شوند، تنها مدیریت علائم امکان پذیر است. فرد نمی تواند به طور کامل از شر این دردها خلاص شود.
کلام آخر
در بیشتر موارد، درد در قسمت پایینی در سمت راست شکم دلیلی برای نگرانی ندارد. گاز، سوء هاضمه و گرفتگی ماهیچه ها در دوران قاعدگی معمولا نیازی به مراجعه به پزشک ندارند.
با این وجود، اگر مشكلات دیگری وجود دارد یا اگر درد بیش از ۲ روز ادامه داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
بخوانید:
انواع اختلالات و بیماری های دستگاه گوارش و راهکارهای تشخیص و درمان آن
منابع
