آندومتریوز – آیا آندومتریوز خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟
آندومتریوز یک اختلال اغلب دردناک است که در آن بافتی مشابه بافتی که به طور معمول داخل رحم را می پوشاند (آندومتر) در خارج از رحم رشد می کند.
آندومتریوز معمولا تخمدان ها، لوله های فالوپ و بافت پوشاننده لگن را درگیر می کند. به ندرت ممکن است بافتی شبیه آندومتر در خارج از ناحیه ای که اندام های لگنی در آن قرار دارند یافت شود.
در آندومتریوز، بافت شبیه به آندومتر همانند بافت آندومتر عمل می کند. یعنی ضخیم و تجزیه شده و با هر چرخه قاعدگی خونریزی می کند. اما چون این بافت راهی برای خروج از بدن ندارد، به دام می افتد.
هنگامی که آندومتریوز تخمدان ها را درگیر می کند، ممکن است کیست هایی به نام اندومتریوم ایجاد شود. بافت اطراف ممکن است تحریک شده و در نهایت بافت اسکار و چسبندگی ایجاد گردد.
آندومتریوز می تواند باعث درد (گاهی شدید) به خصوص در دوره های قاعدگی و همچنین مشکلات باروری نیز شود. خوشبختانه درمان های موثری در دسترس است.
بخوانید: سندرم پیش از قاعدگی – چرا برخی در دوره قاعدگی دچار علائم عاطفی و جسمی می شوند؟
بخوانید: پرولاکتین بالا- پرولاکتین بالا چیست و چگونه می توان از آن جلوگیری کرد
علائم آندومتریوز کدامند؟
علامت اولیه آندومتریوز درد لگن است که اغلب با دوره های قاعدگی همراه می باشد. اگرچه بسیاری از افراد در طول دوره قاعدگی خود انقباض عضلات شکم را تجربه می کنند، افراد مبتلا به آندومتریوز معمولا دردی را توصیف می کنند که بسیار بدتر از حد معمول است. درد همچنین ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد.
علائم و نشانه های رایج اندومتریوز عبارتند از:
- دوره های قاعدگی دردناک (دیسمنوره): درد و گرفتگی لگن ممکن است قبل از شروع قاعدگی آغاز شده و تا چند روز ادامه یابد. همچنین ممکن است در ناحیه کمر و شکم درد احساس کنید.
- درد هنگام مقاربت: درد حین یا بعد از رابطه جنسی در آندومتریوز شایع است.
- درد همراه با اجابت مزاج یا دفع ادرار: فرد به احتمال زیاد این علائم را در طول دوره قاعدگی تجربه خواهد کرد.
- خون ریزی بیش از حد: فرد ممکن است گهگاهی قاعدگی های شدید یا خونریزی بین دوره ها (خونریزی بین قاعدگی) را تجربه کند.
- ناباروری: گاهی اوقات، آندومتریوز برای اولین بار در افرادی که به دنبال درمان ناباروری هستند، تشخیص داده می شود.
- سایر علائم و نشانه ها: فرد ممکن است احساس خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع، به ویژه در دوره های قاعدگی داشته باشد.
شدت درد ممکن است شاخص قابل اعتمادی برای میزان وضعیت فرد نباشد. ممکن است آندومتریوز خفیف با درد شدید یا آندومتریوز پیشرفته با درد کم یا بدون درد داشته باشید.
آندومتریوز گاهی اوقات با شرایط و بیماری های دیگری که می تواند باعث درد لگن شود، مانند بیماری التهابی لگن (PID) یا کیست تخمدان و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) اشتباه گرفته شود. سندرم روده تحریک پذیر نوعی بیماری است که باعث اسهال، یبوست و گرفتگی شکم می شود. IBS می تواند با آندومتریوز همراه باشد که می تواند منجر به پیچیدگی تشخیص شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم و نشانه هایی دارید که ممکن است نشان دهنده آندومتریوز باشد، به پزشک مراجعه کنید.
علل ابتلا به آندومتریوز چیست؟
اگرچه علت دقیق آندومتریوز مشخص نیست، اما دلایلی زیر می تواند موجب بروز آندومتریوز شود. از جمله:
قاعدگی رتروگراد: در قاعدگی رتروگراد، خون قاعدگی حاوی سلول‌های آندومتر به جای خارج شدن از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ و به داخل حفره لگن جریان می‌یابد.
این سلول‌های آندومتر به دیواره‌های لگن و سطوح اندام‌های لگن می‌چسبند، در آنجا رشد می‌کنند و در طول هر چرخه قاعدگی به ضخیم شدن و خونریزی ادامه می‌دهند.
تبدیل سلول های صفاقی: برخی متخصصان معتقدند هورمون ها یا فاکتورهای ایمنی سلول های صفاقی (سلول هایی که قسمت داخلی شکم را پوشانده اند) به سلول های مشابه آندومتر تبدیل می کنند.
تبدیل سلول های جنینی: هورمون‌هایی مانند استروژن ممکن است سلول‌های جنینی (سلول‌هایی را که در مراحل اولیه رشد هستند) را به ایمپلنت‌های سلولی شبیه آندومتر در دوران بلوغ تبدیل کنند.
اسکار بعد از جراحی: پس از جراحی، مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به یک برش جراحی متصل شوند.
انتقال سلول های آندومتر رگ های خونی یا سیستم مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول های آندومتر را به سایر قسمت های بدن منتقل کند.
اختلال سیستم ایمنی: یک مشکل در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث شود که بدن نتواند بافت مشابه آندومتر را که در خارج از رحم رشد می کند، تشخیص دهد و از بین ببرد.
چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به آندومتریوز هستند؟
عوامل متعددی فرد را در معرض خطر بیشتر ابتلا به آندومتریوز قرار می دهد، مانند:
- افرادی که هرگز زایمان نکرده اند
- شروع قاعدگی از سنین پایین
- یائسگی در سنین بالاتر
- سیکل های قاعدگی کوتاه. به عنوان مثال، کمتر از ۲۷ روز
- قاعدگی های سنگین که بیش از هفت روز طول می کشد
- داشتن سطوح بالاتر استروژن در بدن یا قرار گرفتن بیشتر در معرض استروژنی که بدن تولید می کند
- شاخص توده بدنی پایین
- داشتن یک یا چند بستگان (مادر، خاله یا خواهر) مبتلا به آندومتریوز
- هر شرایط پزشکی که مانع از خروج خون از بدن در طول دوره های قاعدگی شود
- اختلالات دستگاه تناسلی
آندومتریوز معمولا چندین سال پس از شروع قاعدگی ایجاد می شود. علائم و نشانه های اندومتریوز ممکن است به طور موقت با بارداری بهبود یابد و ممکن است با یائسگی به طور کامل از بین برود، مگر اینکه فرد استروژن مصرف کند.
آیا آندومتریوز به خودی خود از بین می رود؟
در برخی موارد، اندومتریوز می تواند خود به خود از بین برود. با گذشت زمان، ضایعات اندومتریوز گاهی اوقات کوچکتر می شوند و ممکن است مقدار آن کمتر شود. این امر همچنین می تواند پس از یائسگی اتفاق بیفتد که اغلب به کاهش میزان استروژن در بدن مربوط می شود.
برای بسیاری از افراد، آندومتریوز برای کنترل علائمی مانند درد نیاز به درمان مداوم دارد. مهم است که به طور منظم با پزشک خود در ارتباط باشید تا بتوانید برای مدیریت طولانی مدت وضعیت خود با یکدیگر همکاری کنید.
اگر آندومتریوز درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
با گذشت زمان، بافت مشابه آندومتر که در خارج از رحم رشد می کند، می تواند باعث ایجاد کیست، چسبندگی و بافت اسکار شود. این امر می تواند باعث شود که شما درد طولانی مدت (مزمن) را به ویژه در طول دوره های قاعدگی تجربه کنید. بسیاری از افراد مبتلا به اندومتریوز ممکن است در باردار شدن با مشکل مواجه شوند. گاهی اوقات درمان می تواند به این موضوع کمک کند.
آیا می توان از آندومتریوز پیشگیری کرد؟
آندومتریوز شرایطی نیست که بتوانید لزوما از آن پیشگیری کنید. عوامل خاصی وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد، اما در برخی موارد، ممکن است همچنان به آندومتریوز مبتلا باشید. ممکن است یک دلیل ژنتیکی وجود داشته باشد که برخی افراد به اندومتریوز مبتلا می شوند. اگر آندومتریوز در سایر افراد خانواده شما (مادر یا مادربزرگ) تشخیص داده شده، در مورد خطر ابتلا به این بیماری با پزشک خود صحبت کنید.
چند عاملی که می تواند خطر ابتلا به اندومتریوز را کاهش دهد عبارتند از:
- بارداری
- شیر دادن
- حفظ وزن سالم
- شروع قاعدگی در سنین بالاتر
عوارض آندومتریوز چیست؟
ناباروری
عارضه اصلی آندومتریوز اختلال در باروری است. تقریبا یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به آندومتریوز برای باردار شدن مشکل دارند.
برای اینکه حاملگی اتفاق بیفتد، یک تخمک باید از تخمدان آزاد شود، از لوله فالوپ مجاور عبور کند، توسط یک سلول اسپرم بارور شود و برای شروع رشد خود را به دیواره رحم بچسباند.
آندومتریوز ممکن است لوله را مسدود کند و از اتحاد تخمک و اسپرم جلوگیری کند.
با این حال، بسیاری از مبتلایان به آندومتریوز خفیف تا متوسط هنوز هم می توانند باردار شوند و حاملگی را به پایان برسانند. پزشکان گاهی اوقات به بیماران توصیه می کنند که بچه دار شدن را به تاخیر نیندازند زیرا ممکن است با گذشت زمان این وضعیت بدتر شود.
سرطان
سرطان تخمدان در افراد مبتلا به آندومتریوز بیشتر از حد انتظار رخ می دهد. اما خطر کلی سرطان تخمدان در طول زندگی کم است. برخی از مطالعات نشان می دهد که آندومتریوز این خطر را افزایش می دهد، اما هنوز احتمال آن نسبتا کم است.
اگرچه نادر است، اما نوع دیگری از سرطان به نام آدنوکارسینوم مرتبط با اندومتریوز، می تواند در مراحل بعدی زندگی در افرادی که آندومتریوز داشته اند ایجاد شود.
بخوانید: ۱۵ ماده غذایی برای پیشگیری از سرطان سینه و پاسخ به سوالات متداول
بخوانید: علل بروز سرطان سینه در مردان – راه های تشخیص و درمان
اندومتریوز چگونه درمان می شود؟
پزشک با در نظر گرفتن چند عامل برنامه درمانی بیمار را تنظیم می کند.از جمله:
- شدت آندومتریوز
- برنامه های فرد برای بارداری های آینده
- سن بیمار
- شدت علائم (اغلب بر اساس شدت درد)
در بسیاری از موارد، برنامه درمانی در درجه اول بر مدیریت درد و بهبود مشکلات باروری متمرکز است. این کار را می توان از طریق داروها و جراحی انجام داد.
داروها اغلب برای کمک به کنترل علائم اندومتریوز استفاده می شوند که می تواند شامل داروهای ضد درد و هورمون درمانی باشد.
گزینه های هورمونی برای سرکوب اندومتریوز می تواند شامل موارد زیر باشد:
- داروی ضد بارداری
- داروهای هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH)
- دانازول
باید توجه داشت که در صورت قطع مصرف دارو، علائم ممکن است عود کند. این داروها در دوران بارداری یا اگر به طور فعال در تلاش برای بارداری هستید، توصیه نمی شود. قبل از شروع، در مورد مزایا و معایب هر دارو با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای تسکین درد آندومتریوز می تواند شامل موارد زیر باشد:
- داروهای مسکن بدون نسخه
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs).
در برخی موارد، پزشک ممکن است جراحی را به عنوان راهی برای درمان آندومتریوز توصیه کند. هر عمل جراحی همیشه خطراتی به همراه دارد. با این حال، جراحی برای اندومتریوز می تواند یک روش موثر برای تسکین درد و در برخی موارد، بهبود باروری باشد.
اندومتریوز یک بیماری مزمن در نظر گرفته می شود. بسیاری از افراد پس از جراحی تسکین درد آندومتریوز را تجربه می کنند، اما علائم ممکن است در عرض چند سال عود کنند. شدت اندومتریوز شما می‌تواند در بازگشت سریع آن پس از جراحی نقش داشته باشد. پزشک ممکن است ترکیب یک روش جراحی با دارو را برای بهترین نتیجه پیشنهاد دهد. همچنین فیزیوتراپی کف لگن با یا بدون دارو برای درد عصب مرکزی توصیه می شود.
گزینه های جراحی برای درمان اندومتریوز عبارتند از:
- لاپاراسکوپی: در این روش، جراح یک برش بسیار کوچک (کمتر از ۱ سانتی متر) در شکم ایجاد می کند و یک ابزار لوله مانند نازک به نام لاپاراسکوپ را در بدن قرار می دهد.
از این ابزار می توان برای دیدن داخل بدن و شناسایی اندومتریوز با دوربینی با کیفیت بالا استفاده کرد. سپس می توان از ابزارهای ۵ میلی متری برای برداشتن ضایعات استفاده کرد.
- هیسترکتومی: در موارد شدید، در صورت داشتن سایر مشکلات رحمی مانند آدنومیوز، جراح ممکن است بر اساس میزان اندومتریوز و بافت اسکار موجود، برداشتن رحم را پیشنهاد دهد.
اگر آندومتریوز دارید و در تلاش برای بارداری هستید، لقاح آزمایشگاهی (IVF) ممکن است به شما در رسیدن به این هدف کمک کند.
کلام آخر
آندومتریوز می تواند باعث شود که فرد درد طولانی مدت (مزمن)، پریودهای سنگین و مشکلات باردار شدن را تجربه کند. می توانید این علائم را با همکاری با پزشک خود مدیریت کنید. اگر متوجه علائم آندومتریوز شدید یا قاعدگی های غیرعادی یا دردناکی دارید، با پزشک خود مشورت کنید. گزینه های درمانی وجود دارد که می تواند به بهبود زندگی روزمره و مدیریت آندومتریوز در طولانی مدت کمک کند.
منبع: mayoclinic
