15 بیماری که رژیم کیتوژنیک می تواند برای آن ها مفید باشد
اخیرا انواع مختلف رژیم کیتوژنیک (رژیم کتوژنیک)، بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. تحقیقات اولیه نشان می دهند، این رژیم غذایی با میزان چربی بالا و کربوهیدرات کم، می تواند برای برخی از بیماری ها مفید باشد.
اگرچه برخی از شواهد موجود، مربوط به مطالعات انجام شده بر روی جمعیت کم و حیوانات می باشد، اما نتایج حاصل از مطالعات کنترل شده روی انسان، امیدوار کننده هستند.
در این نوشته ۱۵ مورد از مشکلات سلامتی و بیماری ها، که رژیم کتوژنیک می تواند اثرات مثبتی بر آن ها داشته باشد، مورد بررسی قرار گرفته است.
۱- صرع
صرع، نوعی بیماری است که در آن فعالیت بیش از حد مغز، موجب تشنج می شود.
داروهای ضد تشنج برای برخی از افراد مبتلا به صرع موثر هستند. با این حال، برخی از این بیماران به داروها پاسخ مثبت نشان نمی دهند یا نمی توانند عوارض جانبی این داروها را تحمل کنند.
بر اساس تحقیقات، بیماران مبتلا به صرع که رژیم کیتوژنیک کلاسیک را دنبال می کنند، به طور معمول در حدود ۵۰ درصد کاهش در حملات تشنج را تجربه می کنند. رژیم کیتوژنیک همچنین به عنوان یک رژیم ۴ به ۱ شناخته می شود، زیرا در این رژیم چربی، ۴ برابر از ترکیب پروتئین و کربوهیدرات، بیشتر است.
رژیم کیتوژنیک همچنین ممکن است برای مغز، مزایایی فراتر از کنترل تشنج داشته باشد.
به عنوان مثال، هنگامی که محققان، فعالیت مغز کودکان مبتلا به صرع را مورد بررسی قرار دادند، در ۶۵ درصد از افراد تحت رژیم کیتوژنیک، در الگوهای مختلف مغزی پیشرفت هایی پیدا کردند (صرف نظر از اینکه آن ها تشنج کمتری داشتند یا خیر).
در نهایت، رژیم های کیتوژنیک نشان داده اند که در بسیاری از کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع که به درمان دارویی پاسخ نمی دهند، تعداد دفعات تشنج و شدت آن را کاهش می دهند.
۲- سندرم متابولیک
سندرم متابولیک، گاهی اوقات به عنوان پیش دیابت نیز شناخته می شود. اگر علائم و نشانه های نام برده زیر در شما وجود داشته باشد، امکان تشخیص سندرم متابولیک وجود دارد:
- سایز بالای دور کمر: در زنان ۸۹ سانتی متر یا بالاتر و در مردان ۱۰۲ سانتی متر یا بالاتر.
- تری گلیسیرید بالا: ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر (۱.۷ میلی مول در لیتر) یا بالاتر.
- کلسترول HDL پایین: در مردان کمتر از ۴۰ میلی گرم در لیتر (۱.۰۴ میلی مول در لیتر) و در زنان کمتر از ۵۰ میلی گرم در لیتر (۱.۳ میلی مول در لیتر).
- فشار خون بالا: ۱۳۰ بر ۸۵ میلی متر جیوه (۱۳ روی ۸) یا بالاتر.
- قند خون ناشتا بالا: ۱۰۰ میلی گرم در لیتر (۵.۶ میلی مول در لیتر) یا بالاتر.
برخی از پزشکان این دسته از عوامل خطر را به اسامی مختلف، از جمله سندرم X و سندرم مقاومت به انسولین نامیده‌اند.
افراد مبتلا به سندرم متابولیک در معرض خطر ابتلا به بیماری دیابت، بیماری های قلبی و سایر اختلالات جدی مرتبط با مقاومت به انسولین هستند.
خوشبختانه، پیروی از رژیم کیتوژنیک ممکن است بسیاری از ویژگی های سندرم متابولیک را بهبود بخشد. پیشرفت ها ممکن است شامل مقادیر کلسترول بهتر و همچنین کاهش قند خون و فشار خون باشد.
در یک مطالعه ۱۲ هفته ای کنترل شده، افراد مبتلا به سندرم متابولیک در رژیم غذایی با کالری محدود، ۱۴ درصد از چربی بدن خود را از دست دادند.
در نهایت، رژیم های کیتوژنیک ممکن است باعث کاهش چاقی شکم، تری گلیسیرید، فشار خون و قند خون در افراد مبتلا به سندرم متابولیک شوند.
۳- بیماری ذخیره گلیکوژن
افراد مبتلا به بیماری ذخیره گلیکوژن (GSD) فاقد یکی از آنزیم های درگیر در ساخت و تخریب گلیکوژن هستند. انواع مختلفی از GSD وجود دارد که هر کدام از آن ها بر اساس آنزیمی می باشد که از دست رفته است.
به طور معمول، این بیماری در دوران کودکی تشخیص داده می شود. علائم، بسته به نوع بیماری ذخیره گلیکوژن متفاوت است و ممکن است شامل رشد ضعیف، خستگی، قند خون پایین، گرفتگی عضلات و کبد بزرگ شده باشد.
به بیماران مبتلا به بیماری ذخیره گلیکوژن اغلب توصیه می شود در فواصل مکرر، غذاهای پر کربوهیدرات مصرف کنند، بنابراین گلوکز همیشه در دسترس بدن است.
با این حال، تحقیقات اولیه نشان می دهند که رژیم کیتوژنیک ممکن است برای افرادی که دارای برخی از انواع GSD هستند، مفید باشد.
به عنوان مثال، GSD III، که به عنوان بیماری Forbes-Cori نیز شناخته می شود، بر روی کبد و ماهیچه ها تاثیر می گذارد. رژیم های غذایی کیتوژنیک با تامین کتون هایی که می توانند به عنوان منبع سوختِ جایگزین استفاده شوند، می توانند موجب کاهش علائم بیماری شوند.
GSD V، که همچنین به عنوان بیماری McArdle شناخته می شود، بر روی عضلات تاثیر گذاشته و موجب محدودیت در انجام فعالیت های ورزش می شود.
در یک مطالعه انجام شده بر روی یک مرد مبتلا به GSD V، مشخص شد که با دنبال کردن رژیم کیتوژنیک به مدت یک سال، تحمل او در انجام حرکات ورزشی ۳ تا ۱۰ برابر بهبود یافته است.
با این حال، برای تایید فواید بالقوه رژیم کیتوژنیک در افراد مبتلا به بیماری ذخیره گلیکوژن، مطالعات کنترل شده بیشتری لازم است.
۴- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نوعی بیماری است که با اختلال عملکرد هورمونی مشخص شده و اغلب منجر به پریودهای نامنظم و ناباروری می شود.
یکی از ویژگی های بارز سندرم تخمدان پلی کیستیک، مقاومت به انسولین است. بسیاری از زنان مبتلا به PCOS چاق هستند و به سختی می توانند وزن کم کنند. زنان مبتلا به PCOS همچنین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.
افرادی که علائم و نشانه های سندرم متابولیک دارند، معمولا این علائم بر ظاهر آن ها تاثیر می گذارند. این اثرات ممکن است شامل افزایش موهای صورت، آکنه و سایر علائم مردانگی در ارتباط با سطح تستوسترون بالاتر باشد.
با این حال، تنها چند مطالعه منتشر شده مزایای رژیم های کم کربوهیدرات و کیتوژنیک را برای سندرم تخمدان پلی کیستیک تایید می کنند.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که تحت درمان با رژیم کیتوژنیک قرار دارند، ممکن است کاهش وزن، کاهش سطح انسولین و بهبود عملکرد هورمون تولید مثل را تجربه کنند.
۵- دیابت
افراد مبتلا به دیابت غالبا در رژیم غذایی کیتوژنیک کاهش چشمگیر میزان قند خون را تجربه می کنند. این مسئله در مورد دیابت نوع ۱ و ۲ نیز صادق است.
ده ها مطالعه کنترل شده نشان می دهند که یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات به کنترل قند خون کمک کرده و همچنین ممکن است مزایای دیگری برای سلامتی به همراه داشته باشد.
در یک مطالعه ۱۶ هفته ای، ۱۷ نفر از ۲۱ نفری که رژیم غذایی کیتوژنیک را دنبال می کردند قادر به قطع یا کاهش دوز داروهای دیابت بودند. شرکت کنندگان در این مطالعه همچنین به طور متوسط ۸.۷ کیلوگرم وزن از دست داده و اندازه دور کمر، میزان تری گلیسیرید و فشار خون آن ها کاهش یافت.
رژیم های کیتوژنیک موجب کاهش قند خون در مبتلایان به دیابت می شوند. در بعضی موارد، مقادیر قند خون به یک حد طبیعی بازگشته و می توان داروها را قطع یا کم کرد.
بخوانید: علائم دیابت کدامند؟ ۵ راهکار طبیعی برای کنترل دیابت
۶- برخی از سرطان ها
سرطان یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است.
در سال های اخیر، تحقیقات علمی نشان می دهند که رژیم کیتوژنیک ممکن است در هنگام استفاده از درمان های سنتی مانند شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی به درمان برخی از انواع سرطان کمک کند.
بسیاری از محققان یادآور می شوند که افزایش قند خون، چاقی و دیابت نوع ۲ با سرطان های پستان و سایر سرطان ها ارتباط دارند. آن ها معتقدند که محدود کردن مصرف کربوهیدرات ها به منظور کاهش قند خون و انسولین، ممکن است به جلوگیری از رشد تومور کمک کند.
مطالعات انجام شده روی موش ها نشان می دهد رژیم های کیتوژنیک ممکن است پیشرفت چندین نوع سرطان را کاهش دهد. برخی از کارشناسان معتقدند رژیم کیتوژنیک ممکن است به ویژه برای سرطان مغز مفید باشد.
یک مطالعه بر روی ۷ بیمار مبتلا به گلیوبلاستوما مولتیفرم (رایج ترین و تهاجمی ترین نوع سرطان مغز)، نتایج مثبتی را در ۶ نفر از این بیماران که تحت درمان با رژیم کیتوژنیک به همراه مصرف یک داروی ضد سرطان قرار داشتند، نشان داد.
به گزارش برخی از محققان، در افرادی که رژیم کیتوژنیک را با درمان های پرتودرمانی یا سایر روش های ضد سرطان دنبال می کنند، توده عضلانی حفظ و رشد تومور کند می شود.
تحقیقات انجام شده بر روی حیوانات و انسان ها نشان می دهند رژیم های کیتوژنیک در صورت همراهی با سایر روش های درمانی، ممکن است برای افرادی که به سرطان های خاص مبتلا هستند، مفید باشد.
۷- اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم (ASD) به وضعیتی اطلاق می شود که با مشکلات ارتباطی، تعامل اجتماعی و در برخی موارد رفتارهای تکراری همراه است. این بیماری معمولا در دوران کودکی تشخیص داده شده و با گفتاردرمانی و سایر روش ها درمان می شود.
تحقیقات اولیه در موش ها نشان می دهد رژیم های کیتوژنیک ممکن است برای بهبود الگوهای رفتاری ASD مفید باشد.
خصوصیات اوتیسم با بعضی از خصوصیات بیماری صرع مشترک است، و بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم، تشنج های مربوط به هیجان بیش از حد سلول های مغزی را تجربه می کنند.
مطالعات نشان می دهند که رژیم های کیتوژنیک باعث کاهش تحریک بیش از حد سلول های مغزی در موش های مبتلا به اوتیسم می شوند. علاوه بر این، به نظر می رسد که این رژیم، صرف نظر از تغییرات در فعالیت تشنج، در تغییر رفتار نیز مفید است.
یک مطالعه مقدماتی بر روی ۳۰ کودک مبتلا به اوتیسم نشان داد، ۱۸ نفر از آن ها، پس از ۶ ماه پیروی از رژیم کیتوژنیک شاهد بهبود در علائم بودند.
۸- بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون (PD) یک اختلال سیستم عصبی است که با سطح پایین مولکول سیگنالینگ دوپامین مشخص می شود.
عدم وجود دوپامین باعث ایجاد علائم مختلفی از جمله لرزش، اختلال در حفظ وضعیت بدنی، سفتی عضلات و مشکل در راه رفتن و نوشتن می شود.
به دلیل اثرات محافظتی رژیم کیتوژنیک بر روی مغز و سیستم عصبی، این رژیم به عنوان یک درمان مکمل برای بیماری پارکینسون در نظر گرفته می شود.
رژیم کیتوژنیک در موش های مبتلا به بیماری پارکینسون، منجر به افزایش تولید انرژی، محافظت در برابر آسیب های عصبی و بهبود عملکرد حرکتی می شود.
۹- چاقی
بسیاری از مطالعات نشان می دهند رژیم های کیتوژنیک، اغلب نسبت به رژیم های کم کالری یا کم چربی، در کاهش وزن موثرتر هستند. علاوه بر این، این نوع رژیم به طور معمول موجب بهبود در سایر مشکلات سلامتی نیز می شود.
در یک مطالعه ۲۴ هفته ای، مردانی که رژیم کیتوژنیک را دنبال می کردند، نسبت به مردانی که تحت یک رژیم کم چربی قرار گرفته بودند، دو برابر چربی بیشتر، از دست دادند.
علاوه بر این، سطح تری گلیسیرید در گروهی که رژیم کیتوژنیک را دنبال می کردند، بطور چشمگیری کاهش و کلسترول HDL آن ها (کلسترول خوب) افزایش یافت.
توانایی رژیم کیتوژنیک در کاهش گرسنگی، یکی از دلایل موفقیت این رژیم در کاهش وزن سریع است.
مطالعات، نشان داده است که رژیم های کیتوژنیک برای کاهش وزن در افراد چاق بسیار موثر هستند. دلیل این امر عمدتا به سرکوب اشتها توسط کتوز، مربوط می شود.
۱۰- سندرم کمبود GLUT1 (بیماری دی ویوو)
سندرم کمبود انتقال دهنده گلوکز ۱ (GLUT1)، یک اختلال ژنتیکی نادر است و به دلیل کمبود پروتئین ویژه ای که به انتقال قند خون به مغز کمک می کند، ایجاد می شود.
علائم این سندرم، معمولا اندکی پس از تولد آغاز می شود و شامل تاخیر در رشد، مشکل در حرکت و گاهی تشنج می باشد.
برخلاف گلوکز، کتون ها برای عبور از خون به مغز، نیازی به این پروتئین ندارند. بنابراین، رژیم کیتوژنیک می تواند منبع سوختی جایگزین و موثر برای مبتلایان با این سندرم باشد.
به نظر می رسد رژیم کیتوژنیک علائم مختلف این اختلال را بهبود می بخشد. بر اساس گزارش محققان، به کمک رژیم كتوژنیک، تعداد دفعات تشنج کاهش و هماهنگی عضلات، هوشیاری و تمرکز كودكان بهبود می یابد.
۱۱- آسیب دیدگی مغزی
آسیب دیدگی مغزی (TBI) معمولا ناشی از ضربه به سر، تصادف در حین رانندگی یا افتادن است که در آن، سر به زمین برخورد می کند.
این ضربات می توانند اثرات مخربی بر عملکرد بدنی، حافظه و شخصیت فرد داشته باشند. برخلاف سلول ها در بیشتر ارگان های دیگر، بهبود سلول های مغزی آسیب دیده، بسیار کمتر است.
از آنجایی که توانایی بدن در استفاده از قند به دنبال ضربه مغزی مختل می شود، برخی محققان معتقدند رژیم کیتوژنیک ممکن است برای افراد آسیب دیده ی مغزی، مفید باشد.
مطالعات روی موش های صحرایی نشان می دهند شروع یک رژیم کیتوژنیک بلافاصله پس از آسیب مغزی، می تواند به کاهش تورم مغز، افزایش عملکرد حرکتی و بهبود فرد، کمک کند. با این حال، به نظر می رسد که این اثرات به طور عمده در موش های جوان تر رخ می دهد.
با این وجود، قبل از نتیجه گیری، مطالعات كنترل شده بر روی انسان نیز، لازم است.
مطالعات بر روی موش هایی که بعد از آسیب دیدگی مغزی از رژیم کیتوژنیک پیروی می کنند، نتایج مثبتی را نشان می دهند. با این حال، تاکنون هیچ مطالعات انسانی و با کیفیت در این مورد انجام نشده است.
۱۲- مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
مولتیپل اسکلروزیس (MS)، به پوشش محافظتی اعصاب آسیب می زند، که منجر به ایجاد مشکلات ارتباطی بین مغز و بدن می شود. علائم این بیماری شامل بی حسی و مشکلات مربوط به تعادل، حرکت، بینایی و حافظه است.
یک مطالعه بر روی موش ها نشان داد که رژیم کیتوژنیک موجب سرکوب نشانگرهای التهابی می شود. کاهش التهاب منجر به بهبود حافظه، یادگیری و عملکرد بدنی می گردد.
مانند سایر اختلالات سیستم عصبی، به نظر می رسد ام اس توانایی سلول ها در استفاده از قند (به عنوان منبع سوخت) را کاهش می دهد. یک بررسی در سال ۲۰۱۵، پتانسیل رژیم کیتوژنیک برای کمک به تولید انرژی و ترمیم سلول در بیماران MS را مطرح کرد.
علاوه بر این، یک مطالعه از ۴۸ مبتلا به MS، که رژیم کیتوژنیک را دنبال می کردند یا برای چند روز روزه می گرفتند، پیشرفت چشمگیری در کیفیت زندگی، کلسترول و تری گلیسیرید نشان داد.
مطالعات در مورد فواید رژیم کیتوژنیک برای درمان ام اس امیدوار کننده است. با این حال، تحقیقات انسانی بیشتری مورد نیاز است.
۱۳- بیماری کبد چرب غیر الکلی
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شایع ترین بیماری کبد در جهان غرب است.
این بیماری به شدت با دیابت نوع ۲، سندرم متابولیک و چاقی مرتبط است، و شواهدی وجود دارد که نشان می دهد NAFLD با دنبال کردن رژیم کیتوژنیک بهبود می یابد.
در یک مطالعه کوچک، ۱۴ فرد چاق مبتلا به سندرم متابولیک و بیماری کبد چرب غیر الکلی که به مدت ۱۲ هفته رژیم کیتوژنیک را دنبال می کردند، کاهش قابل توجهی در وزن، فشار خون و آنزیم های کبدی داشتند.
علاوه بر این، ۹۳ درصد از این افراد کاهش چشمگیری در چربی کبدی و ۲۱ درصد از این بیماران، به طور کامل بهبود یافتند.
۱۴- بیماری آلزایمر
یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که در آن بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود.
جالب است که بدانید، به نظر می رسد بیماری آلزایمر دارای ویژگی های بیماری صرع و دیابت نوع ۲، یعنی تشنج، عدم توانایی مغز در استفاده صحیح از گلوکز و التهاب مرتبط با مقاومت به انسولین است.
مطالعات بر روی حیوانات نشان می دهد که رژیم کیتوژنیک، تعادل و هماهنگی را بهبود می بخشد اما بر پلاک آمیلوئید که از ویژگی های بارز این بیماری است، تاثیر نمی گذارد. با این حال، به نظر می رسد مکمل استرهای کتون باعث کاهش پلاک آمیلوئید می شود.
علاوه بر این، اضافه کردن مکمل استرهای کتون یا روغن MCT (تری گلیسیرید متوسط زنجیره ای یا نوعی اسید چرب اشباع) به رژیم های غذایی افراد برای افزایش سطح کتون، موجب بهبود علائم بیماری آلزایمر می شود.
۱۵- سردردهای میگرنی
سردردهای میگرنی معمولا شامل درد شدید، حساسیت به نور و حالت تهوع می باشند.
برخی مطالعات نشان می دهند که علائم سردرد میگرنی اغلب در افرادی که رژیم های کیتوژنیک را دنبال می کنند، بهبود می یابد . برای تایید نتایج تحقیقات، مطالعات باکیفیتی لازم است.
برخی از مطالعات حاکی از آن است پیروی از رژیم کیتوژنیک، دفعات و شدت سردرد میگرنی را بهبود می بخشد.
کلام آخر
رژیم های کیتوژنیک به دلیل اثرات مفید بر سلامت متابولیک و سیستم عصبی، مورد توجه بسیاری قرار گرفته اند.
با این حال، بسیاری از این نتایجِ چشمگیر، به تحقیقات موردی محدود می شوند، و نیاز به اعتبارسنجی از طریق تحقیقات با کیفیت تر، دارند.
رژیم کیتوژنیک تنها باید در کنار روش های درمانی استاندارد و تحت نظارت پزشک واجد شرایط، انجام شود.
همچنین، هیچ کس نباید رژیم کیتوژنیک را به خودی خود درمانی برای هر بیماری یا اختلال در نظر بگیرد. با این وجود، پتانسیل رژیم کیتوژنیک برای بهبود سلامتی، بسیار امیدوار کننده است.
منبع
