بیماری کبد چرب چیست؟ علائم خاموش این بیماری کدامند؟
کبد، بزرگترین عضو بدن است و به بدن در هضم غذا، ذخیره انرژی و دفع سموم کمک می کند. کبد چرب، نوعی بیماریست که در آن چربی در کبد تجمع می باید.
چربی موجود در کبد به طور معمول هنگامی ایجاد می شود که فرد چربی و قند را بیش از حد توان بدن مصرف کند. این امر بیشتر در افرادی که دارای اضافه وزن بوده و یا چاق هستند دیده می شود اما در بزرگسالان با وزن سالم نیز ممکن است رخ دهد. اگر تجمع چربی کبد بیش از ۵ درصد باشد، این کبد، چرب محسوب می شود. اگرچه داشتن این شرایط ممکن است موجب آسیب فوری نشود، اما این نگرانی وجود دارد که چربی اضافی موجود در کبد، کبد را در معرض آسیب های بعدی مانند التهاب و زخم قرار دهد.
دو نوع اصلی کبد چرب وجود دارد:
- بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
- بیماری کبد چرب الکلی، که به آن استئاتوهپاتیت الکلی نیز گفته می شود
نوشیدن بیش از حد الکل منجر به ایجاد چربی در سلول های کبدی می شود. این امر باعث می شود تا کار کبد سخت تر شود.
اما حتی اگر الکل زیادی مصرف نکنید، امکان ابتلا به بیماری کبد چرب وجود دارد.
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) چیست؟
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) یک بیماری کبدی است و در افرادی که غیر الکلی، ایجاد می شود.
این بیماری در افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند، به ویژه اگر چربی زیادی در قسمت میانی بدن (شکم و پهلو) دارند، ایجاد می شود. کبد چرب غیر الکلی همچنین می تواند در فردی با وزن در محدوده سالم ایجاد شود، اما افرادی که به طور معمول غذاهای قندی و پر چرب مصرف می کنند و چربی اضافی در اطراف کمر دارند، بیشتر در معرض ابتلا به کبد چرب هستند.
NAFLD به شدت با سندرم متابولیک همراه می باشد. سندرم متابولیک به گروهی از عوامل خطرناک مانند سایز بالای دور کمر، فشار خون بالا، قند خون بالا، کلسترول بالا و مقادیر غیر طبیعی لیپیدها در خون، گفته می شود و خطر ابتلا به بسیاری از بیماری های مزمن را افزایش می دهد.
علل ایجد بیماری کبد چرب غیر الکلی چیست؟
شایع ترین علت بیماری کبد چرب، چاقی است. علاوه بر چاقی، تغذیه نیز در ایچاد کبد چرب نقش دارد.
دلایل مرتبط با تغذیه که موجب کبد چرب می شوند عبارتند از:
- گرسنگی و سوء تغذیه پروتئین (میزان جذب پروتئین نامناسب)
- استفاده طولانی مدت از تغذیه تزریقی (یک روش تغذیه ای که شامل تزریق مواد مغذی به طور مستقیم به جریان خون می باشد)
- جراحی بای پس روده برای چاقی
- کاهش سریع وزن
اغلب ممکن است برخی شرایط خاص با بیماری کبد چرب همراه باشد:
- دیابت قندی
- هایپرلیپیدمی (لیپید خون بالا)
- مقاومت به انسولین
- فشار خون بالا
سایر دلایل ابتلا به بیماری کبد چرب عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی
- داروها و مواد شیمیایی
چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب قرار دارند؟
علت بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) ناشناخته است. اما کبد چرب در افرادی که شرایط زیر را دارند، شایع تر است:
- افرادی که به دیابت نوع ۲ و پیش دیابت مبتلا هستند
- افرادی که دچار چاقی هستند
- افرادی که میانسال یا بزرگتر هستند (اگرچه کودکان نیز می توانند دچار کبد چرب شوند)
- افراد اسپانیایی و سفیدپوستان غیر اسپانیایی. این بیماری در آمریکایی های آفریقایی تبار کمتر دیده می شود
- افرادی که سظوح بالای چربی در خون دارند مانند کلسترول و تری گلیسیرید
- افراد با فشار خون بالا
- افرادی که برخی داروهای خاص مانند داروهای کورتیکواستروئید و برخی داروهای درمان سرطان مصرف می کنند
- افراد مبتلا به برخی از اختلالات متابولیک، از جمله سندرم متابولیک
- افرادی که وزن خود را در مدت کوتاهی کم می کنند
- افرادی که دچار عفونت های خاصی مانند هپاتیت C هستند
- افرادی که در معرض برخی از سموم قرار گرفته اند
NAFLD حدود ۲۵ درصد از مردم جهان را مبتلا می کند. با افزایش میزان چاقی، دیابت نوع ۲ و کلسترول بالا، نرخ ابتلا به NAFLD نیز افزایش یافته است.
بیماری کبد چرب الکلی فقط در افرادی که بیش از حد مشروبات الکلی مصرف می کنند، رخ می دهد. خطر ابتلا به کبد چرب در زنانی که بیش از حد نوشیدنی های الکلی مصرف می کنند، چاق یا دارای جهش ژنتیکی خاصی هستند، بیشتر می باشد.
علائم بیماری کبد چرب کدامند؟
کبد چرب غیر الکلی و الکلی، هر دو معمولا بیماری خاموشی هستند که علائم کمی دارند و یا گاهی اصلا علائمی از خود نشان نمی دهند. ممکن است این علائم شامل احساس خستگی یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم باشند.
بیماری کبد چرب چگونه تشخیص داده می شود؟
از آنجا که اغلب علائمی وجود ندارد، تشخیص بیماری کبد چرب آسان نیست. آزمایشات کبدی می توانند به پزشک در تشخیص بیماری کمک کنند. اقدامات پزشک برای تشخیص این بیماری عبارتند از:
- مطالعه تاریخچه پزشکی بیمار
- معاینه فیزیکی
- آزمایشات مختلفی از جمله آزمایش خون و تصویربرداری و گاهی اوقات بیوپسی
به عنوان بخشی از تاریخچه پزشکی، پزشک از شما در مورد مصرف نوشیدنی الکلی سؤال خواهد کرد تا دریابد آیا چربی موجود در کبد شما نشانه بیماری کبد چرب الکلی یا غیر الکلی است. پزشک همچنین از شما در مورد داروهایی که مصرف می کنید، خواهد پرسید. زیرا برخی داروها می توانند موجب کبد چرب شوند.
در طی معاینه فیزیکی، پزشک علاوه بر معاینه بدن، وزن و قد شما را نیز بررسی می کند. در معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال علائم بیماری کبد چرب می گردد، علائمی همچون:
- کبد بزرگ شده
- علائم سیروز (التهاب شدید کبد) مانند زردی پوست و چشم ها
در روند تشخیص باید آزمایش خون انجام دهید. در بعضی موارد ممکن است آزمایشات تصویربرداری نیز لازم باشد، مانند آزمایشاتی که در آن چربی موجود در کبد و سفتی کبد را بررسی می کنند. سفتی کبد می تواند به معنای فیبروز باشد که موجب زخم شدن کبد می شود. در برخی موارد ممکن است به بیوپسی کبد برای تایید تشخیص و بررسی میزان آسیب کبد نیاز باشد.
درمان کبد چرب چیست؟
پزشکان برای درمان کبد چرب غیر الکلی، کاهش وزن را توصیه می کنند. کاهش وزن می تواند موجب کاهش چربی در کبد، التهاب و فیبروز شود. در صورت تشخیص پزشک، ممکن است نیاز به قطع مصرف داروی کنونی باشد. اما قبل از قطع دارو با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است لازم باشد که دارو را به تدریج قطع کنید و به جای آن داروی دیگری را شروع کنید.
هیچ داروی تایید شده برای درمان NAFLD، وجود ندارد. مطالعاتی برای بررسی تاثیر داروی خاص دیابت، و یا ویتامین Eدر حال انجام است اما برای رسیدن به نتایج مطلوب، مطالعات بیشتری لازم است.
مهم ترین بخش درمان بیماری کبد چرب الکلی، متوقف کردن نوشیدن الکل است. داروهایی وجود دارند که می توانند در ترک الکل به شما کمک کنند.
هر دو نوع بیماری کبد چرب الکلی و غیر الکلی (استئاتوهپاتیت غیر الکلی) می توانند منجر به سیروز کبدی شوند. پزشکان می توانند مشکلات ناشی از سیروز را با داروها، عمل های جراحی و سایر روش های درمانی معالجه کنند. اگر سیروز منجر به نارسایی کبد شود، ممکن است فرد به پیوند کبد نیاز داشته باشد.
چه تغییراتی در سبک زندگی، می تواند به بیماری کبد چرب کمک کند؟
اگر به هر یک از انواع بیماری کبد چرب مبتلا هستید، برخی از تغییرات در سبک زندگی که می توانند به شما کمک کنند، عبارتند از:
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید، مصرف نمک و شکر را محدود کنید، و مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
- واکسن هپاتیت A و B، آنفولانزا و بیماری پنوموکوکی دریافت کنید. همزمانی ابتلا به کبد چرب و هپاتیت A یا B، به احتمال زیاد منجر به نارسایی کبد خواهد شد. افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی بیشتر به عفونت مبتلا می شوند، بنابراین دریافت واکسن آنفولانزا و پنوموکوکی نیز مهم هستند.
- به طور منظم ورزش کنید، این کار می تواند به شما در کاهش وزن و کاهش چربی در کبد کمک کند.
- قبل از استفاده از مکمل های غذایی مانند ویتامین ها یا سایر داروهای مکمل یا جایگزین یا اقدامات پزشکی، با پزشک خود مشورت کنید. برخی از داروهای گیاهی می توانند به کبد شما آسیب برساند.
کلام آخر
شایع ترین عوامل خطر بیماری کبد چرب مربوط به چاقی و اضافه وزن هستند.
انجام اقدامات لازم برای کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش می تواند خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را کاهش دهد. این کار همچنین می تواند راهی برای برطرف کردن آسیب کبدی یا متوقف کردن پیشرفت بیماری باشد.
هنگامی که بیماری کبد چرب پیشرفت کند، درمان آن دشوارتر خواهد شد. با این حال، کبد در ترمیم خود بسیار خوب عمل می کند و دارو و جراحی ممکن است گزینه هایی برای درمان باشند.
بخوانید: بیماری کلیوی چیست؟ علائم و دلایل آن کدامند؟
منابع
