بیماری کلیوی چیست؟ علائم و دلایل آن کدامند؟
بیماری کلیوی می تواند بر توانایی بدن در تصفیه خون، فیلتر کردن آب اضافی از خون و کنترل فشار خون تاثیر بگذارد. بیماری کلیوی همچنین می تواند بر تولید گلبول های قرمز و متابولیسم ویتامین D مورد نیاز برای سلامت استخوان تاثیر بگذارد.
همه ما با دو کلیه به دنیا می آییم. کلیه ها در دو طرف ستون فقرات، درست بالای کمر قرار دارند.
آسیب دیدگی کلیه ها می تواند موجب تجمع مواد زائد و مایعات در بدن شود. این امر می تواند موجب ورم مچ پا، حالت تهوع، ضعف، کاهش کیفیت خواب و تنگی نفس شود. بدون درمان بیماری کلیوی، آسیب می تواند بدتر شده و کلیه ها ممکن است در نهایت از کار بیافتد. بیماری کلیوی، یک بیماری جدی است و می تواند تهدید کننده و خطرناک باشد.
وظیفه کلیه ها چیست؟
کلیه های سالم:
- موجب برقراری تعادل آب و مواد معدنی همچون سدیم، پتاسیم و فسفور در خون می شود
- پس از هضم، فعالیت عضلات و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا داروها، مواد زائد را از خون خارج می کنند
- رنین تولید می کنند. بدن از رنین برای کمک به مدیریت فشار خون استفاده می کند
- یک ماده شیمیایی بنام اریتروپوئتین تولید می کنند، که بدن را وادار به ساختن گلبول های قرمز می کند
- فرم فعال ویتامین D تولید می کنند که برای سلامتی استخوان و چیزهای دیگر نیاز است
مشکلات حاد کلیوی
به از کار افتادن ناگهانی کلیه ها، آسیب حاد کلیوی یا نارسایی حاد کلیوی گفته می شود. علل اصلی آسیب حاد کلیوی عبارتند از:
- نرسیدن جریان خون کافی به کلیه ها
- آسیب مستقیم به خود کلیه ها
- برگشت ادرار به کلیه ها
این آسیب ها در موارد زیر اتفاق می افتند:
- آسیب همراه با از دست دادن خون
- کمبود آب بدن یا تجزیه بافت ماهیچه ای و ارسال پروتئین زیادی به جریان خون
- وارد شدن شوک به کلیه بر اثر وجود عفونت شدید بنام سپسیس
- بزرگ شدن پروستات که جریان ادرار را مسدود می کند
- مصرف داروهای خاص یا قرار گرفتن در معرض سموم خاصی که به کلیه آسیب می رساند
- عوارضی مانند اکلامپسی و پره اکلامپسی در دوران بارداری
بیماری های خود ایمنی، هنگامی که سیستم ایمنی بدن به خود حمله می کند، می تواند یک آسیب حاد کلیوی نیز ایجاد کند.
همچنین افراد با ناراحتی های شدید قلبی یا کبدی معمولا به آسیب حاد کلیوی دچار می شوند.
بیماری مزمن کلیوی
وقتی کلیه ها بیش از ۳ ماه خوب کار نکنند، این نوع بیماری، بیماری مزمن کلیوی نامیده می شود. بیماری مزمن کلیوی ممکن است در مراحل اولیه علائمی نداشته باشد.
دیابت نوع ۱ و ۲ و فشار خون بالا شایع ترین دلیل بروز بیماری مزمن کلیوی هستند. سطح قند خون بالا در طول زمان می تواند به کلیه ها آسیب برساند. فشار خون بالا موجب ایجاد ساییدگی و پارگی رگ های خونی از جمله رگ هایی که به کلیه ها می روند می شود.
سایر بیماری هایی که منجر به بیماری کلیوی می شوند عبارتند از:
- بیماری های سیستم ایمنی (بیماری کلیوی ناشی از لوپوس، نفریت لوپوس نامیده می شود)
- بیماری های ویروسی که برای مدت طولانی باقی می مانند، مانند HIV/AIDS، هپاتیت B و هپاتیت C
- پیلونفریت، یک عفونت ادراری در کلیه هاست که با بهبودی عفونت می تواند منجر به زخم شود. اگر چندین بار اتفاق بیفتد می تواند منجر به آسیب کلیه شود
- التهاب در فیلترهای ریز (گلومرول) در کلیه ها. این التهاب می تواند بعد از یک عفونت استرپ رخ دهد
- بیماری کلیه پلی کیستیک، یک بیماری ژنتیکی است که در کلیه ها، کیسه هایی پر از مایع ایجاد می شود
نقص های هنگام تولد، می تواند دستگاه ادراری را مسدود کرده یا روی کلیه ها تاثیر بگذارد. یکی از رایج ترین نقص های هنگام تولد، وجود نوعی دریچه بین مثانه و مجرای ادرار است. متخصص اورولوژی اغلب می تواند از طریق جراحی، این مشکلات را ترمیم کند. این مشکلات ممکن است هنگامی که جنین هنوز در رحم است، یافت شود.
مسمومیت با سرب، استفاده طولانی مدت از برخی داروها از جمله NSAID (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می توانند به کلیه ها آسیب برساند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی از انواع مواد شیمیایی، می تواند موجب آسیب کلیه ها شود.
علایم بیماری کلیوی
در صورت ابتلا به بیماری کلیوی ممکن است در مراحل اولیه و حتی پیشرفته، متوجه هیچ گونه علائمی نشوید. بیشتر افراد علائم اولیه ندارند. این موضوع خطرناک است، زیرا آسیب می تواند، بدون اینکه متوجه شوید رخ دهد.
در صورت ابتلا به بیماری مزمن کلیوی پیشرفته تر، علائم عبارتند از:
- استفراغ یا غالبا احساس استفراغ
- ادرار بیش تر یا کمتر از حد نرمال
- مشاهده کف در ادرار
- ورم، مخصوصا در قوزک پا و پف دور چشم
- احساس خستگی یا کمبود نفس
- نداشتن اشتها
- اختلال در حس چشایی
- گرفتگی عضلات مخصوصا در پاها
- خشکی و خارش پوست
- کمبود خواب
- کاهش وزن بدون دلیل
در کودک مبتلا به بیماری مزمن کلیوی نیز ممکن است علائمی همچون احساس خستگی و خواب آلودگی، کم اشتهایی و عدم رشد عادی دیده می شود.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا، به پزشک مراجعه کنید. دلایل احتمالی دیگری نیز وجود دارد، اما باید با پزشک خود مشورت کنید تا متوجه مشکل و راه های درمانی مورد نیاز شوید.
اگر در معرض خطر هستید، فشار خون بالا یا دیابت دارید، یا اگر سابقه بیماری کلیوی در خانواده شما وجود دارد، باید از پزشک در مورد تعداد دفعات مراجعه، بپرسید. انجام این کار برای عملکرد بهتر کلیه ها، لازم است.
درمان بیماری کلیوی چیست؟
هدف درمان بیماری کلیوی، کند کردن روند آسیب به کلیه هاست، یعنی تصفیه مواد زائد و آب اضافی از خون از طریق ادرار.
در ابتدا پزشک تلاش خواهد کرد تا عامل ایجاد کننده بیماری کلیوی را دریابد. به عنوان مثال، ممکن است بیماری کلیوی در صورت ابتلا به دیابت یا فشار خون بالا اتفاق بیفتد. ممکن است به مراجعه به یک نفرولوژیست، پزشک متخصص بیماری های کلیوی نیاز باشد.
اگر به دیابت مبتلا هستید، بیماری دیابت باید مدیریت شود. اگر کلیه های شما دیگر کار نمی کنند، ممکن است به دیالیز نیاز داشته باشید (که در آن دستگاهی، خون شما را تصفیه می کند).
داروها برای بیماری کلیوی
فشار خون بالا، احتمال ابتلا به بیماری مزمن کلیوی را بیشتر می کند. بیماری کلیوی می تواند بر فشار خون شما تاثیر بگذارد. بنابراین پزشک شما ممکن است یکی از این نوع داروهای فشار خون را تجویز کند:
- کاپتوپریل (کاپوتن)
- انالاپریل (وازوتک)
- فسینوپریل (مونوپریل)
- لیزینوپریل (پرینویل، زستریل)
- رامیپریل (آلتاسی)
- آزیلسارتان (اداربی)
- اپروسارتان (توتن)
- ایربسارتان (آواپرو)
- لوسارتان (کوزار)
- اولمسارتان (بنیریک)
- والسارتان (دیووان)
در کنار کنترل فشار خون، این داروها ممکن است میزان پروتئین در ادرار را نیز کاهش دهند. این امر می تواند به مرور زمان به کلیه های شما کمک کند.
آیا می توان از بیماری کلیوی جلوگیری کرد؟
برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری کلیوی باید به دو بیماری دیگر توجه کنید: دیابت و فشار خون بالا. این دو، بزرگترین تهدید برای کلیه های شما هستند.
بسیاری از افراد، مبتلا به دیابت و یا فشار خون بالا هستند و از این موضوع بی خبرند. بنابراین لازم است دائما برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری ها، به پزشک مراجعه کنید.
کارهایی که باید برای مراقبت از قلب و وزن خود انجام دهید شامل داشتن یک رژیم غذایی سالم، سیگار نکشیدن، محدود کردن مصرف الکل، داشتن فعال بدنی و مصرف هرگونه داروی تجویز شده توسط پزشک، می باشد.
منبع
