کمبود ویتامین B12 و ارتباط آن با بیماری ام اس (مالتیپل اسکلروزیس)
ویتامین B12، که از نظر بالینی به عنوان کوبالامین یا بعضا سیانوکوبالامین شناخته می شود، یک ریزمغذی محلول در آب است و از دیگر مواردی است که برای عملکرد طبیعی سیستم عصبی مهم می باشد. به دلیل این نقش، این فرضیه مطرح شده است که در بعضی موارد ممکن است کمبود ویتامین B12 به مولتیپل اسکلروزیس (MS) مرتبط باشد، اگرچه این نظریه بحث برانگیز است.
حداقل، مشخص است که سطوح بسیار پایین B12 می تواند باعث علائم عصبی شود که مشابه علائم عصبی در بیماری ام اس می باشد. حتی کمبود جزئی B12 ممکن است به خستگی، افسردگی و از دست دادن حافظه منجر شود.
صرف نظر از این که آیا در نهایت محققان ارتباط قطعی بین کمبود B12 و بیماری ام اس پیدا می کنند، به نظر می رسد که علائم و مشکلات سلامتی با سطح پایین این ویتامین در ارتباط باشد.
سیستم عصبی و کمبود ویتامین B12
ویتامین B12 نقش مهمی در کمک به حفظ میلین دارد (غلاف یا لایه ای از پروتئین و مواد چربی موجود در اعصاب، از جمله مغز و نخاع). این غلاف میلین در اطراف سلول های عصبی است که آن ها را عایق می کند و باعث می شود سیگنال های الکتریکی سریع و کارآمد منتقل شوند.
بنابراین باید بدانید که کمبود B12 می تواند باعث علائم بیماری ام اس مانند:
- ضعف عضلات
- دشواری در راه رفتن
- اختلال عملکرد شناختی
- اختلالات حسی مانند نشانه (علامت) لرمیت (نوعی حس الکتریکی شوک مانند که به پشت و اندام تحتانی انتشار می‌یابد)
با وجود این شباهت، کمبود ویتامین B12 و مولتیپل اسکلروزیس از جهات قابل توجهی متفاوت هستند.
| بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس | کمبود ویتامین B12 |
| فقط بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارد. علائم اولیه، به روش های گوناگونی غیرقابل پیش بینی، بروز و پیشرفت می کنند. یک قسمت از بدن را بیش از دیگری مختل نمی کند. ممکن است در سمت چپ یا سمت راست بدن غالب باشد. در دهه ۲۰ یا ۳۰ افراد شایع تر است. تشخیص دشوار است و به چندین آزمایش و تست نیاز دارد. در بیشتر موارد، MRI ضایعات در مغز یا نخاع را نشان می دهد. با هیچ شرایط مشترکی در ارتباط نیست. | بر سیستم عصبی مرکزی و محیطی تاثیر می گذارد. علائم اولیه، (بی حسی، سوزن سوزن شدن) که ممکن است با ضعف عضلات و ناپایداری در راه رفتن پیشرفت کند، به احتمال زیاد به جای بازو بیشتر روی پاها تاثیر می گذارد. هر دو طرف بدن را به یک اندازه تحت تاثیر قرار می دهد. بیشتر در افراد میانسال یا افراد مسن شایع است. با آزمایش خون ساده قابل تشخیص است. در MRI، مغز یا نخاع طبیعی به نظر می رسد ممکن است مشکلات دیگری مانند کم خونی و گلوسیت ایجاد کند (که در آن زبان متورم و دردناک می شود) |
اگرچه کمبود ویتامین B12 و مولتیپل اسکلروز شرایط متفاوتی هستند، اما می توانند با هم وجود داشته باشند. در حقیقت، تحقیقاتی صورت گرفته است كه نشان می دهد در افراد مبتلا به ام اس احتمال ابتلا به بیماری كمبود B12 بیشتر از افراد سالم است.
آیا ویتامین B12 می تواند به مدیریت MS کمک کند؟
این بدان معنا نیست که بین کمبود ویتامین B12 و مولتیپل اسکلروزیس ارتباط وجود دارد. در حقیقت، حداقل یک مطالعه نتوانسته چنین ارتباطی پیدا کند.
با این حال، برخی تحقیقات شواهدی پیدا کرده اند که مکمل ویتامین B12، اغلب به همراه ویتامین B دیگر، فولات (B9)، ممکن است به کاهش برخی از علائم بیماری کمک کند.
به عنوان مثال، در یک تحقیق در سال ۲۰۱۹، محققان بررسی کردند که چگونه مکمل های ویتامین B12 و فولات ممکن است بر کیفیت زندگی برای گروهی از شرکت کنندگان که به مولتیپل اسکلروزیس عود کننده-رهاکننده مبتلا هستند، تاثیر می گذارد. نوعی بیماری که در آن دوره های عادی سلامت با عود علائم همراه است.
دانشمندان ابتدا خون هر یک از افراد را آزمایش کردند تا دریابند که آیا نقص قابل توجهی وجود دارد (جواب همه منفی بود). شرکت کنندگان سپس به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه هر روز یک قرص ۵ میلی گرم اسید فولیک و سه دوز ۱۰۰۰ میکروگرم از ویتامین B12 با تزریق دریافت کردند. گروه بعدی روزانه یک قرص و آمپول دارونما (دارو تلقینی است اما خواص دارویی ندارد و برای آزمایش های پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد) دریافت کردند.
بعد از گذشت دو ماه، از تمام شرکت کنندگان نمونه خون گرفته شد. هر فرد مبتلا به ام اس همچنین پرسشنامه ای را برای سنجش کیفیت زندگی، تکمیل کرد.
اعضای گروهی که مکمل B12 دریافت کردند، مقادیر کمتری از یک اسید آمینه بنام هموسیستئین داشتند که به طور معمول توسط ویتامین های B12 ، B6 و اسیدفولیک تجزیه می شوند (هنگامی که سطح هموسیستئین زیاد است، ممکن است نشانه کمبود ویتامین باشد).
از همه مهم تر، گروهی که مکمل B12 دیافت کردند در کیفیت زندگی جسمی و روانی پیشرفت داشته اند (گروهی که دارونما دریافت کردند همچنین در کیفیت روانی زندگی بهبود چشمگیری داشته است).
به هیچ وجه این مطالعه ثابت نمی کنند که دریافت B12 در مدیریت ام اس کمک خواهد کرد. با این حال، به وضوح نیاز به تحقیقات بیشتر را نشان می دهد.
علل کمبود ویتامین B12
ویتامین B12 در شیر و محصولات لبنی، تخم مرغ، گوشت، مرغ، صدف و غذاهای غنی شده یافت می شود. افرادی که وگان هستند و یا از رژیم غذایی گیاهخواری بسیار دقیقی پیروی می کنند، می توانند در معرض خطر کمبود B12 قرار بگیرند زیرا آن ها به اندازه کافی منابع طبیعی ویتامین را مصرف نمی کنند.
دیگر دلایل کمبود ویتامین B12 عبارتند از:
- مصرف برخی از داروهای خاص بر میزان ویتامین B12 تاثیر دارد. مثال های متداول شامل داروی دیابت متفورمین و داروهای مورد استفاده در معالجه سوزش سر دل که به عنوان مهار کننده های پمپ پروتون شناخته می شوند.
- مشکلات و شرایطی که در جذب مواد مغذی مانند بیماری سلیاک و بیماری کرون (بیماری التهابی روده) تداخل دارد.
- جراحی باریاتریک (مانند جراحی معده برداری آستینی) برای کاهش وزن، که مشخص شده است که بر جذب مواد مغذی تاثیر می گذارد.
- کم خونی پرنیشیوز، وضعیتی که در آن فرد نمی تواند ویتامین B12 را به درستی از مواد غذایی جذب کند، زیرا فاقد فاکتور داخلی (پروتئین تولید شده در معده) است.
تشخیص کمبود ویتامین B12
اگر علائمی دارید که نشان می دهد شما به کمبود B12 دچار شده اید، پزشک شما می تواند به راحتی با بررسی میزان ویتامین در یک نمونه از خون، این گمان را تایید کند.
اگر میزان ویتامین B12 در حد نرمال باشد، پزشک ممکن است دو آزمایش خون دیگر انجام دهد: هموسیستئین و اسید متیلمالونیک. سطوح این دو مواد متابولیکی در کمبود ویتامین B12، زیاد هستند.
اگرچه این معمول ترین روش برای تشخیص کمبود ویتامین B12 است، ممکن است از آزمایش های دیگری استفاده شود، از جمله تصویربرداری MRI نخاع (برای جستجوی یک سیگنال روشن در قسمت خلفی بند ناف) یا پتانسیل برانگیختگی بینایی یا فعالیت های حسی حرکتی.
درمان کمبود ویتامین B12
از آنجا که ویتامین B12 به راحتی در غذاهای معمول موجود است، ممکن است تغییر در رژیم غذایی برای افزایش سطح طبیعی آن در خون کمک کننده باشد. یک روش ساده برای جبران کمبود ویتامین B12 این است که بیش تر غذاهای غنی از B12، از جمله صدف، جگر گاو، انواع خاصی از ماهی، مخمر، غلات یا غذاهای غنی شده مصرف کنید.
میزان توصیه شده روزانه ویتامین B12 در رژیم غذایی برای نوجوانان و بزرگسالان ۱۴ سال و بالاتر، ۲.۴ میکروگرم است. به خانم های باردار توصیه می شود که هر روز ۲.۶ میکروگرم B12 و خانم ها در دوران شیردهی حتی بیشتر از ۲.۸ میکروگرم مصرف کنند.
ممکن است فردی که کمبود ویتامین B12 دارد، نیاز به مصرف مکمل های خوراکی ویتامین یا دریافت آن از طریق تزریق عضلانی داشته باشد. جبران این کمبود می تواند مدتی طول بکشد و در بسیاری موارد، مکمل مادام العمر، سطح ویتامین B12 خون را به حالت عادی در آورد و در آن سطح نگه دارد.
محققان هنوز از ارتباط بین کمبود ویتامین B12 و مولتیپل اسکلروزیس و اینکه آیا مکمل های B12 می تواند به کاهش علائم بیماری ام اس کمک کند، مطمئن نیستند.
با این وجود، چیزی که قابل بحث نیست این است که خوردن یک رژیم غذایی متعادل که شامل ویتامین B12 فراوان است، یک اقدام هوشمندانه برای کسی است که با هرگونه مشکل مزمن سلامتی روبرو است یا در کل سالم است و می خواهد سالم باقی بماند.
در هر دسته از مواردی که قرار دارید، اگر علائمی دارید که نشان دهنده MS یا کمبود ویتامین B12 است، به پزشک مراجعه کنید.
نوشته مرتبط: کمبود ویتامین D – آیا همه ما باید در زمستان از مکمل های ویتامین D استفاده کنیم؟
منبع
