علائم دیابت نوع 1 کدامند و چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

معصومه عسکریآذر ۲۴, ۱۳۹۹آخرین به روز رسانی: دی ۲۶, ۱۴۰۰

دیابت نوع ۱، که زمانی به عنوان دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می شد، یک بیماری مزمن است که در آن لوزالمعده (پانکراس) انسولین کمی تولید یا اصلا انسولین تولید نمی کند. انسولین هورمونی است که برای ورود قند (گلوکز) به سلول ها و تولید انرژی لازم است.

عوامل مختلفی از جمله ژنتیک و برخی ویروس ها ممکن است در دیابت نوع ۱ نقش داشته باشند. اگرچه دیابت نوع ۱ معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می شود، اما در بزرگسالان نیز می تواند رخ دهد.

با وجود تحقیقات، دیابت نوع ۱ هیچ درمانی ندارد. درمان دیابت نوع ۱ بیشتر بر کنترل سطح قند خون با انسولین، رژیم غذایی و سبک زندگی سالم برای جلوگیری از عوارض، متمرکز است.

دیابت نوع ۱ از دیابت نوع ۲ کمتر شایع است. تقریبا ۵-۱۰٪ از افراد دیابتی، به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند. در حال حاضر، چگونگی جلوگیری از دیابت نوع ۱ مشخص نیست، اما با پیروی از توصیه های پزشک و داشتن یک سبک زندگی سالم می توان آن را کنترل کرد. با مدیریت قند خون و انجام معاینات منظم می توان دیابت را کنترل کرد.

علل ابتلا به دیابت نوع ۱ کدامند؟

علت دقیق ابتلا به دیابت نوع ۱ ناشناخته است. تصور می شود که دیابت نوع ۱ ناشی از واکنش خود ایمنی می باشد. معمولا سیستم ایمنی بدن، که بطور معمول با باکتری ها و ویروس های مضر مقابله می کند، به اشتباه سلول های تولید کننده انسولین (جزایر لانگرهانس) در لوزالمعده را از بین می برد. سایر علل احتمالی عبارتند از:

ژنتیک
قرار گرفتن در معرض ویروس ها و سایر عوامل محیطی

نقش انسولین

به محض از بین رفتن تعداد قابل توجهی از سلول های جزایر لانگرهانس، تولید انسولین کم و یا متوقف خواهد شد. انسولین هورمونی است که از غده ای واقع در پشت و زیر معده (پانکراس) ترشح می شود.

لوزالمعده، انسولین را در جریان خون ترشح می کند.
انسولین در گردش خون، اجازه می دهد قند وارد سلول ها شود.
انسولین میزان قند موجود در جریان خون را کاهش می دهد.
با پایین آمدن سطح قند خون، ترشح انسولین از پانکراس نیز کاهش می یابد.

نقش گلوکز

گلوکز (قند) منبع اصلی انرژی برای سلول های عضلات و سایر بافت ها است.
گلوکز از دو منبع اصلی تامین می شود: غذا و کبد.
قند با کمک انسولین وارد سلول می شود.
کبد گلوکز را به عنوان گلیکوژن ذخیره می کند.
هنگامی که سطح گلوکز پایین باشد، مانند زمانی که برای مدتی غذا نخورده اید، کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تجزیه می کند تا سطح گلوکز را در یک حد طبیعی نگه دارد.

در دیابت نوع ۱، هیچ انسولینی برای ورود گلوکز به سلول ها وجود ندارد، بنابراین قند در جریان خون جمع می شود. این امر می تواند عوارض جدی برای فرد به همراه داشته باشد.

نشانه ها و علائم دیابت نوع ۱ کدامند؟

برخی از علائم دیابت نوع ۱ شبیه علائم سایر بیماری هاست. دیابت درمان نشده می تواند منجر به مشکلات سلامتی بسیار جدی و حتی کشنده شود. نشانه ها و علائم دیابت نوع ۱ عبارتند از:

افزایش تشنگی
تکرر ادرار
عدم کنترل ادرار در خواب در کودکانی که چنین سابقه ای نداشتند
گرسنگی شدید
لاغری ناخواسته
تحریک پذیری و سایر تغییرات خلقی
خستگی و ضعف
تاری دید

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم و نشانه های فوق در خود یا فرزندتان با پزشک مشورت کنید.

عوامل خطر دیابت نوع ۱ کدامند؟

عوامل خطر برای دیابت نوع ۱ به اندازه پیش دیابت و دیابت نوع ۲ مشخص نیست، اگرچه سابقه خانوادگی نقش مهمی دارد. علائم و نشانه های دیابت نوع ۱ می توانند به طور ناگهانی ظاهر شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند. برخی از عوامل خطر شناخته شده برای دیابت نوع ۱ عبارتند از:

سابقه خانوادگی: اگر والدین یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت نوع ۱ باشد، خطر ابتلا به این بیماری کمی افزایش می یابد.
ژنتیک: وجود برخی ژن ها نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ است.
جغرافیا: با دور شدن از خط استوا، میزان دیابت نوع ۱ افزایش می یابد.
سن: اگرچه دیابت نوع ۱ می تواند در هر سنی ظاهر شود، اما شیوع آن در دو گروه سنی به طور قابل توجهی افزایش می یابد؛ در کودکان بین ۴ تا ۷ سال و نوجوانان بین ۱۰ تا ۱۴ سال.

عوارض ناشی از دیابت نوع ۱

با گذشت زمان، عوارض دیابت نوع ۱ می تواند اعضای اصلی بدن فرد را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله قلب، رگ های خونی، اعصاب، چشم ها و کلیه ها. حفظ سطح طبیعی قند خون می تواند به طور چشمگیری خطر بسیاری از عوارض را کاهش دهد.

در نهایت، عوارض دیابت ممکن است ناتوان کننده بوده و یا زندگی فرد را به خطر بیندازد.

بیماری قلب و عروق خونی: دیابت به طور چشمگیری خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی مختلف را افزایش می دهد، از جمله بیماری عروق کرونر همراه با درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی، سکته مغزی، تنگی عروق (تصلب شرایین) و فشار خون بالا.
آسیب عصبی (نوروپاتی): قند اضافی می تواند به دیواره رگ های خونی ریز (مویرگ ها) که تغذیه اعصاب به ویژه در پاها را برعهده دارند، آسیب برساند. این امر می تواند موجب گزگز، بی حسی، سوزش یا درد شود که معمولا از نوک انگشتان پا یا دست شروع می شود و به تدریج به سمت بالا گسترش می یابد. عدم کنترل قند خون می تواند در نهایت منجر به از دست دادن احساس در اندام آسیب دیده شود.

آسیب به اعصابی که دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می دهند می تواند موجب ایجاد تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شود. ممکن است مردان دچار اختلال در نعوظ شوند.

آسیب کلیوی (نفروپاتی): کلیه ها حاوی میلیون ها خوشه ریز رگ های خونی هستند که ضایعات خون را فیلتر می کنند. دیابت می تواند به این سیستم فیلتر ظریف، آسیب برساند. آسیب شدید می تواند منجر به نارسایی کلیوی یا بیماری کلیوی غیرقابل برگشت شود، که به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارد.
آسیب دیدگی چشم: دیابت می تواند به عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی دیابتی) آسیب برساند و به طور بالقوه موجب کوری شود. همچنین دیابت خطر ابتلا به سایر بیماری های جدی بینایی مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش می دهد.
آسیب به پا: آسیب عصبی در پاها یا جریان خون ضعیف در پاها، خطر عوارض مختلف پا را افزایش می دهد. بدون درمان دیابت، هرگونه بریدگی و تاول، می تواند به عفونت های جدی تبدیل شود که در نهایت ممکن است به قطع انگشت پا، مچ پا یا کل پا منجر شود.
مشکلات پوست و دهان: دیابت ممکن است شما را مستعد ابتلا به عفونت های پوستی و دهانی، از جمله عفونت های باکتریایی و قارچی کند. بیماری لثه و خشکی دهان نیز محتمل هستند.
عوارض در دوران بارداری: سطح بالای قند خون می تواند هم برای مادر و هم کودک خطرناک باشد. در صورت کنترل نشدن دیابت، خطر سقط جنین، مرده زایی و نقص مادرزادی افزایش می یابد. برای مادر، دیابت، خطر کتواسیدوز دیابتی، مشکلات چشم دیابتی (رتینوپاتی)، فشار خون بالا ناشی از بارداری و پره اکلامپسی را افزایش می دهد.

تشخیص دیابت نوع ۱

یک آزمایش خون ساده قادر است ابتلا به دیابت را نشان دهد.

اگر پزشک شما به دیابت نوع ۱ مشکوک باشد، ممکن است آزمایش خون برای وجود اتوآنتی بادی نیز انجام دهد. اتوآنتی بادی، حمله سیستم ایمنی بدن به خود (خودایمنی) که اغلب با دیابت نوع ۱ همراه است را نشان می دهد. همچنین تست ادرار نیز لازم است. هنگامی که بدن برای تامین انرژی چربی می سوزاند، کتون تولید می شود که نشان دهنده دیابت نوع ۱ می باشد.

چگونه می توان دیابت را مدیریت کرد؟

برخلاف بسیاری از بیماری ها، دیابت بیشتر توسط خود بیمار کنترل می شود. دیابت می تواند چالش برانگیز باشد، اما هر کاری که برای بهبود سلامتی خود انجام می دهید ارزش آن را دارد.

اگر به دیابت نوع ۱ مبتلا هستید، برای کنترل سطح قند خون و دریافت انرژی مورد نیاز بدن، باید هر روز آمپول انسولین دریافت کنید. انسولین را نمی توان به عنوان قرص مصرف کرد زیرا قبل از ورود به جریان خون، اسید معده، آن را از بین می برد.

همچنین باید قند خون خود را به طور منظم بررسی کنید. از پزشک خود بپرسید که هر چند وقت یک بار لازم است قند خون خود را بررسی کنید و میزان قند خون شما باید در چه میزانی باشد. نزدیک نگه داشتن سطح قند خون تا حد ممکن به سطح نرمال، به شما کمک می کند تا از عوارض مربوط به دیابت پیشگیری کنید و یا آن را به تاخیر بیندازید.

استرس، بخشی از زندگی است، اما استرس می تواند مدیریت دیابت از جمله مدیریت سطح قند خون و مقابله با مراقبت های روزانه دیابت را سخت تر کند. فعالیت منظم بدنی، خواب کافی و تمرینات ریلکسیشن می تواند به شما کمک کند.

عادات سبک زندگی سالم نیز بسیار مهم هستند:

انتخاب غذای سالم
تحرک بدنی
کنترل فشار خون
کنترل کلسترول
مراجعه منظم به پزشک
پایبندی به برنامه غذایی و فعالیت سالم
تست منظم قند خون
آشنایی با علائم قند خون بالا یا پایین
یادگیری نحوه تزریق آمپول انسولسن
مراقبت از پاها، پوست و چشم خود برای جلوگیری از مشکلات در آینده
تهیه و نگهداری لوازم دیابت
مدیریت استرس

افت قند خون

هیپوگلیسمی (قند خون پایین) می تواند به سرعت اتفاق بیفتد و باید سریعا درمان شود. افت قند خون بیشتر اوقات به دلیل انسولین زیاد، طولانی شدن فاصله زمانی بین وعده ها یا میان وعده، کم خوردن غذا یا فعالیت بدنی اضافی ایجاد می شود. علائم هیپوگلیسمی در افراد مختلف متفاوت است. دقت داشته باشید تا علائم خاص خود را بشناسید. این علائم عبارتند از: