چه عواملی می توانند باعث سفت شدن معده شوند؟

سفت شدن معده می تواند ناراحت کننده و دردناک باشد. بسیاری از شرایط مختلف می توانند باعث سفت شدن معده شوند. در این مقاله، به علل شایع سفت شدن معده، علائم، گزینه های درمانی و زمان مراجعه به پزشک خواهیم پرداخت.

یبوست

یبوست شرایطی است که دفع مدفوع را دشوار یا دردناک می کند. بسیاری از افراد مبتلا به یبوست، نفخ شکم را تجربه می کنند. این امر ممکن است به این دلیل باشد که مدفوع سفت بر تحرک روده تاثیر گذاشته و تخمیر باکتریایی را افزایش می دهد. افراد مبتلا به یبوست ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته
• دفع مدفوع سفت، خشک یا توده ای
• درد یا دشواری هنگام دفع مدفوع
• احساس عدم دفع کامل مدفوع

درمان یبوست

افراد معمولا می توانند یبوست را در خانه درمان کنند. افراد مبتلا به یبوست باید غذاهای سرشار از فیبر بخورند و مایعات زیادی بنوشند و همچنین باید در فعالیت های بدنی بیشتری شرکت کنند.

اگر یبوست شدید باشد و روش های درمان خانگی برای رفع آن موثر نباشد، پزشکان مصرف ملین را توصیه می کنند و یا در موارد شدید فرد را برای جراحی به متخصص ارجاع می دهند.

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

طبق مقاله ای در سال ۲۰۲۰، IBS یا سندرم روده تحریک پذیر یکی از شایع ترین بیماری های دستگاه گوارش و یکی از علل سفت شدن معده و شکم است.

دانشمندان از چگونگی ابتلای افراد به سندرم روده تحریک پذیر مطمئن نیستند، اما معتقدند عوامل مختلفی مانند تحرک، نحوه تعامل بدن با مغز و روده، و پریشانی ذهنی، در این امر نقش دارند.

سندرم روده تحریک پذیر در زنان نسبت به مردان شایع تر است و با افزایش سن افراد احتمال ابتلا به آن کاهش می یابد.

علائم رایج سندرم روده تحریک پذیر عبارتند از:

• درد یا ناراحتی در معده
• یبوست، اسهال یا هر دو
• نفخ و بزرگ شدن معده و شکم
• دردی که ممکن است مکان آن تغییر کند
• تغییر در الگوی مدفوع و تعداد دفع آن

درمان سندرم روده تحریک پذیر

درمان سندرم روده تحریک پذیر عمدتا در کاهش علائم آن متمرکز است. متخصصان ممکن است مکمل های فیبر و ملین را برای افرادی که مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر هستند و یبوست دارند، توصیه کنند. برای افراد مبتلا به اسهال، پزشک ممکن است لوپرامید یا پروبیوتیک ها تجویز کند. شخصی که میزان فعالیت بدنی خود را افزایش می دهد، می تواند علائم IBS را بهبود بخشد.

بیماری التهابی روده (IBD)

از یکی دیگر از علل سفت شدن معده و شکم، می توان به بیماری التهابی روده اشاره کرد. بیماری التهابی روده نوعی بیماری است که در آن دستگاه گوارش به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر میکرو فلورا در روده ملتهب می شود.

دو بیماری که ممکن است یک فرد مبتلا به IBD به آن ها دچار باشد، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون می باشند.

افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو دچار التهاب پوشش داخلی روده بزرگ و راست روده می شوند.

افراد مبتلا به بیماری کرون در روده دچار زخم می شوند و بیشترین زخم ها در روده بزرگ و ایلئوم انتهایی ظاهر می شوند. این قسمت ها، بخشی از روده کوچک هستند که به روده بزرگ متصل می شوند.

براساس نتایج حاصل از یکی از مقاله های منتشر شده در سال ۲۰۲۰، علائم کولیت اولسراتیو و بیماری کرون به قدری شبیه به هم هستند که پزشکان در ابتدا نمی توانند این دو بیماری را از یکدیگر تشخیص دهند.

علائم کولیت اولسراتیو عبارتند از:

• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• حالت تهوع و تب
• خستگی
• کم خونی
• اسهال
• مدفوع خونین
• گرفتگی و درد در شکم

بیماری کرون علائم بسیار مشابه کولیت اولسراتیو دارد. افراد مبتلا به بیماری کرون ممکن است تمام موارد یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشند:

• کمبود آب بدن
• آبسه
• فیستول، که یک اتصال غیر طبیعی از روده و سایر اندام ها است

درمان بیماری التهابی روده (IBD)

هدف پزشکان از درمان بیماری التهابی روده، از بین بردن علائم یا کنترل آن است. هم کولیت اولسراتیو و هم بیماری کرون، می توانند بعد از مدتی بهبودی، دوباره شعله ور شوند.

پزشک ممکن است داروهایی را به صورت شیاف یا خوراکی تجویز کند. در صورت عدم واکنش خوب فرد به مزالامین، پزشکان ممکن است کورتون نیز تجویز کنند. کورتیکواستروئیدها به کاهش التهاب کمک می کنند. با این حال، در صورت بی اثر بودن کورتیکواستروئیدها، پزشکان ممکن است عوامل اصلاح کننده سیستم ایمنی مانند داروهای ضد نکروز و ضد تومور را تجویز کنند.

پس از کنترل علائم اولیه، پزشکان معمولا کورتیکواستروئیدها را برای مقابله با شعله ور شدن هرگونه علائم تجویز می کنند.

پزشک همچنین می تواند برای کمک به علائم مداوم و شدید معده، دوز کم داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCA) مانند دوکسپین یا مهارکننده های جذب مجدد سروتونین (SSRI ها) را تجویز کند.

همچنین فرد می تواند برای کمک به مدیریت IBS از مصرف برخی از مواد غذایی، خودداری کند. براساس تجربیات برخی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر، قطع محصولات گندم، میوه ها و سبزیجات و لبنیات حاوی كربوهیدرات های معروف به FODMAP می تواند علائم آن ها را بهبود بخشد.

سرطان معده

سرطان معده نوعی سرطان است که بر پوشش داخلی معده تاثیر می گذارد. سرطان معده، قبل از پخش شدن، از لایه مخاطی معده (داخلی ترین لایه) آغاز می شود.

علائم اولیه سرطان معده مشابه دیگر بیماری های گوارشی است. این علائم عبارتند از:

• سوء هاضمه
• نفخ و ناراحتی در معده
• حالت تهوع و کاهش اشتها
• سوزش سردل

افراد در مراحل پیشرفته تر سرطان معده ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• خون در مدفوع
• استفراغ و کاهش ناخواسته وزن
• دل درد
• زردی چشم و پوست
• تجمع مایعات در معده
• مشکل در بلعیدن

پزشکان می توانند از طریق آزمایشات مختلف، از جمله معاینات بدنی، آزمایش خون، اشعه ایکس و اسکن، سرطان معده را تشخیص دهند.

درمان سرطان معده

هفت روش درمانی استاندارد وجود دارد كه پزشک ممكن است برای درمان سرطان معده آن ها را توصیه كند.

پزشک ممکن است شخص مبتلا به سرطان معده را برای جراحی به متخصص معرفی کند. در این روش، جراح سعی می کند قسمت های سرطانی معده را از بین ببرد.

در غیر اینصورت، پزشک ممکن است شخص را برای برداشتن مخاط آندوسکوپیک ارجاع دهد. این روش بدون نیاز به جراحی، سرطان را در مراحل اولیه برطرف می کند.

سایر درمان ها عبارتند از:

• شیمی درمانی: فرد برای جلوگیری از رشد سرطان دارو مصرف می کند
• پرتودرمانی: متخصصان با اشعه ایکس یا انواع دیگر پرتودرمانی به سرطان حمله می کنند
• شیمی درمانی: ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی
• درمان هدف: در این روش فرد داروهایی را مصرف می کند که به طور خاص به سلول های سرطانی حمله می کنند
• ایمونوتراپی: در این روش پزشک متخصص سیستم ایمنی بدن فرد را برای مبارزه با سرطان تقویت می کند

سفت شدن معده و شکم در دوران بارداری

سفت شدن معده در دوران بارداری ممکن است نتیجه انقباضات براکستون هیکس باشد. انقباضات براکستون هیکس دردهای زایمان نا به جایی هستند که ممکن است یک زن باردار قبل از زایمان واقعی تجربه کند.

این انقباضات نامنظم هستند و به عنوان درد کاذب زایمان محسوب می شود.

این انقباضات می توانند از همان ۶ هفته شروع بارداری آغاز شوند، اما اکثر افراد آن ها را تا سه ماهه دوم یا سوم احساس نمی کنند.

جدول زیر تفاوت های بین انقباضات براکستون هیکس و انقباضات زایمان را نشان می دهد.

افراد مبتلا به انقباضات براکستون هیکس می توانند برای کاهش ناراحتی، موقعیت یا سطح فعالیت خود را تغییر دهند.

به عنوان مثال، اگر شخصی معمولا کم تحرک است، ممکن است پیاده روی برایش مفید باشد، در حالی که یک فرد با تحرک بدنی بیشتر، بهتر است بنشیند. همچنین حفظ آرامش و نوشیدن آب می تواند کمک کند.

سایر دلایل سفت شدن معده در بارداری می تواند شامل نفخ و یبوست باشد.

برای درمان سفت شدن معده چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فردی احساس سفت شدن معده دارد و علائم شدیدی را تجربه می کند، مراجعه به موقع به پزشک بسیار مهم است. این علائم عبارتند از:

• خون در مدفوع
• استفراغ
• لاغری ناخواسته
• درد بیش از حد در معده

اگر درمان های خانگی باعث کاهش علائم نمی شود، فرد باید به پزشک مراجعه کند.

کلام آخر

سفت شدن معده می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ممکن است افراد به شرایطی دچار باشند که درمان آن ها ساده است، مانند یبوست، یا ممکن است بیماری جدی تری داشته باشند، مانند IBS یا IBD.

در حالی که فرد می تواند برخی از مشکلات مرتبط با سفتی عضلات معده را در خانه درمان کند، در صورت جدی تر شدن علائم یا عدم پاسخگویی به درمان های خانگی، مراجعه به پزشک بسیار مهم است.

منبع: medicalnewstoday