دلایل کبودی لب – چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد

معصومه عسکریشهریور ۲۲, ۱۴۰۰آخرین به روز رسانی: آبان ۱۴, ۱۴۰۲

آیا تاکنون متوجه کبودی لب در خود، نوزاد، یک فرد مسن یا شخص دیگری شده اید؟ در بسیاری از موارد، این نوع کبودی لب ها ناشی از سیانوز است. سیانوز تغییر رنگ بخشی از بدن است که در نتیجه کمبود اکسیژن در خون ایجاد می شود. سیانوز می تواند به دلایل مختلف رخ دهد و کمبود اکسیژن در خون تنها علت احتمالی نیست. هم شرایط زندگی و هم بیماری ها می توانند منجر به تغییر رنگ لب شوند.

در شرایط خاص، برخی افراد دچار کبودی لب می شوند. اصطلاح سیانوز برای تغییر رنگ مایل به آبی پوست و غشاهای مخاطی استفاده می شود و بدین معناست که اکسیژن کافی به قسمتی از بدن نمی رسد.

دلایل کبودی لب ها کدامند؟

کبودی لب ها و سایر انواع سیانوز، به خودی خود بیماری نیستند بلکه نشانه وجود یک مشکل اساسی در بدن هستند. معمولا، کبودی لب ها نشان می دهد که بخشی از بدن اکسیژن کافی دریافت نمی کند، که موضوعی جدی و نگران کننده است. همچنین ممکن است گاهی کبودی لب ها در اثر قرار گرفتن در محیط بسیار سرد ایجاد شود.

گلبول های قرمز بدن از هموگلوبین برای انتقال اکسیژن به تمام بافت ها استفاده می کنند. هنگامی که گلبول های قرمز اکسیژن را تخلیه می کنند، ساختار هموگلوبین را تغییر می دهند که این امر موجب تیره شدن رنگ گلبول های قرمز می شود. این امر معمولا دلیل تغییر سیانوتیک، مانند کبودی لب ها است، زیرا خونی که در این ناحیه حرکت می کند آنطور که باید اکسیژن بالایی ندارد.

به ندرت کبودی لب ها و سایر انواع سیانوز ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض سم (مانند نمک های نقره) یا داروهای خاصی مانند آمیودارون ایجاد شود. این نوع شرایط که سودوسیانوزیس نامیده می شود، حاکی از مشکلی در میزان اکسیژن در گردش خون نیست.

با وجود این که کبودی لب ها می تواند نگران کننده باشد، اما لزوما نشان دهنده آسیب بدن بر اثرعدم دریافت اکسیژن کافی نیست.

به عنوان مثال، نوزادی که با انواع خاصی از بیماری های قلبی متولد شده است ممکن است دچار کبودی لب ها بوده و سطح اکسیژن خون نوزاد، کمتر از حد معمول باشد. با این حال، خون هنوز هم اکسیژن کافی به بافت ها می رسانند تا بدن آسیب نبیند.

هرچند مکانیسم هایی در بدن وجود دارند تا بتوانند این مشکل را حداقل به طور موقت جبران کنند (مانند افزایش تولید گلبول های قرمز خون).

کبودی لب ها ناشی از سبک زندگی

گاهی اوقات سبک زندگی می تواند علت تغییر رنگ لب ها باشند.

هوای سرد

قرار گرفتن در معرض هوای سرد بدون لباس مناسب به مدت طولانی می تواند باعث کبودی لب ها و پوست شود. تغییر در رنگ لب در نتیجه قرار گرفتن در معرض سرما می تواند نشانه ای از هیپوترمی باشد. اجتناب از قرار گرفتن در معرض سرما یا پوشیدن لباس مناسب و گرم می تواند به جلوگیری از کبوی لب ها کمک کند.

بیماری ارتفاع

در صورت زندگی در ارتفاعات بالا و یا هنگام سفر به کوهستان، بیماری ارتفاع می تواند یک خطر جدی باشد. اکسیژن کمتری در ارتفاعات بالاتر وجود دارد و کمبود اکسیژن می تواند منجر به سیانوز شود. بیماری ارتفاع می تواند جدی، حتی کشنده باشد، اما با سازگاری آهسته به ارتفاعات قابل پیشگیری است. بیماری ارتفاع شدید یک موقعیت اورژانسی است که اغلب با پایین آمدن به ارتفاع کمتر، مصرف داروها و دریافت اکسیژن درمان می شود.

کبودی لب ها مرتبط با بیماری

کبودی لب ها ناشی از بیماری می تواند جدی باشد، بنابراین برای کمک به شناسایی و درمان این مشکل، به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

پدیده رینود

گاهی اوقات بیماری رینود یا سندرم رینود می تواند دلیل کبودی لب ها باشد. این وضعیت باعث عدم جریان خون در اندام ها می شود. جریان خون ناکافی در لب ها، منجر به کمبود اکسیژن (سیانوز) و آبی یا بنفش شدن رنگ لب ها می شود. رینود با اجتناب از محرک های احتمالی از جمله سیگار کشیدن، مصرف کافئین، مصرف داروهای خاص و قرار نگرفتن در معرض سرما درمان می شود. در بسیاری از موارد، بیماری رینود با یک بیماری زمینه ای همراه است و درمان آن بیماری زمینه ای می تواند به بهبود کبودی لب ها کمک کند.

آسم

آسم یک بیماری است که باعث التهاب در ریه ها و ناتوانی در تنفس صحیح می شود. ممکن است در طول حمله آسم، پوست یا لب ها به دلیل کمبود اکسیژن رسانی به بدن کبود شوند. آسم می تواند در اثر استرس، دود سیگار، ورزش یا عوامل حساسیت زا مانند موی حیوانات، گرده یا کپک ایجاد شود. سیانوز نشانه حمله شدید آسم است که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. درمان آسم می تواند شامل مصرف داروها و همچنین اجتناب از عوامل محرک باشد.

بیماری کروپ یا خرروسک

کروپ یک عفونت ویروسی یا باکتریایی در دستگاه تنفسی فوقانی است که کودکان را درگیر می کند. تغییر رنگ مایل به آبی در پوست نشانه ای از بیماری شدید است که نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد. کروپ به ندرت با آنتی بیوتیک (فقط در صورت عفونت باکتریایی) درمان می شود و بیشتر با داروهای خانگی مانند دستگاه مرطوب کننده، شستشوی مجاری بینی با محلول نمک و استراحت، درمان می شود.

بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)

COPD یک بیماری ریوی است که باعث انسداد جریان هوا می شود. در این بیماری ریه ها نمی توانند به طور کامل بازدم کنند، تنفس دشوارتر می شود و میزان اکسیژن را در بدن کاهش می دهد. این کمبود اکسیژن می تواند در برخی موارد منجر به سیانوز شود. بسیاری از موارد COPD ناشی از کشیدن سیگار است، اما به ندرت می تواند یک بیماری ارثی باشد. COPD اغلب با ترک سیگار، داروهای استنشاقی، کورتیکواستروئیدها، اکسیژن درمانی، توانبخشی ریوی و جراحی (به ندرت) درمان می شود.

آمبولی ریه

هنگامی که یک شریان مسدود می شود، آمبولی ریه نامیده می شود. انسداد می تواند به دلایل مختلفی از جمله لخته شدن خون یا تومور باشد. با انسداد شریان، جریان خون مهار شده و منجر به تعدادی علائم از جمله سیانوز می گردد. آمبولی ریه یک بیماری بسیار جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. اگر آمبولی ناشی از لخته شدن خون باشد، درمان شامل داروهای رقیق کننده خون برای حل شدن لخته خواهد بود. سیانوز باید با درمان آمبولی برطرف شود.

بخوانید: آب آوردن ریه- آب آوردن ریه چیست و تا چه میزان می تواند خطرناک باشد

نقایص مادرزادی قلب

نقص مادرزادی قلبی می تواند نوزادان تازه متولد شده را تحت تاثیر قرار دهد، و ممکن است پوست یا لب کودک پس از تولد به رنگ بنفش یا مایل به آبی باشد. بزرگسالان نیز می توانند تحت تاثیر قرار بگیرند، زیرا این نقص ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند و تا اواخر عمر قلب فرد تحت فشار بیشتری قرار گیرد. هرگونه نقص مادرزادی قلب، به ویژه آن هایی که نقص سیانوتیک نامیده می شوند، می تواند موجب کبودی لب شود. درمان نقص مادرزادی قلب به ماهیت بیماری بستگی دارد، اما می تواند شامل دارو یا جراحی باشد.

متهموگلوبینمی

در این وضعیت، بدن بیش از حد از شکل خاصی از هموگلوبین، به نام متهموگلوبین تولید می کند. به دلیل سطح بالای این نوع هموگلوبین، اکسیژن به درستی به بدن منتقل نمی شود. این امر می تواند منجر به سیانوز شود. متهموگلوبینمی می تواند ارثی یا ناشی از داروها یا غذاهای حاوی نیتریت باشد. در موارد خفیف، قطع دارو یا غذا تنها درمان است. موارد جدی تر ممکن است نیاز به درمان با دارو یا تزریق خون داشته باشند.

دیگر دلایل کبودی لب ها عبارتند از:

مشکل جدی سیستم عصبی مرکزی
آپنه انسدادی خواب
قرار گرفتن در ارتفاعات بسیار زیاد
شوکه شدن
مسمومیت با گاز مونوکسید کربن
اختلال ژنتیکی خون، مانند هموگلوبینوپاتی

علائم سیانوز یا کبودی لب ها

در کبودی لب ها، لب ها رنگ آبی تیره یا مایل به آبی به خود می گیرند که غیر طبیعی به نظر می رسد. کلمه سیانوز از کلمه “سیان” گرفته شده است که نشان دهنده رنگ سبز مایل به آبی می باشد.

انواع مختلف سیانوز می تواند با توجه به رنگ پوست فرد، متفاوت به نظر برسد. به عنوان مثال، ممکن است مشاهده کبودی لب ها در افراد با رنگ پوست تیره تر دشوار باشد، بنابراین مهم است که آن را با دقت بیشتری بررسی کنید.

کبودی لب ها اغلب همراه با تغییر رنگ سیانوتیک در سایر قسمت های بدن ایجاد می شود. کبودی به احتمال زیاد در مناطقی از بدن مشاهده می شود که دارای لایه نازکی از پوست با رگ های خونی زیرین هستند. از جمله:

زبان
لثه
ناخن
لاله گوش
بینی
نوک انگشتان دست و پا

برخی از افراد علاوه بر کبودی لب، در بسیاری از نقاط پوستشان دچار کبودی هستند. این بیماری سیانوز مرکزی نامیده می شود و به طور کلی نشان دهنده یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به درمان فوری دارد.

سیانوز محیطی، نوع دیگری از سیانوز است که معمولا فقط روی دست و پا به این دلیل که قطر رگ های خونی در ناحیه کاهش یافته است (در پاسخ به مشکلی مانند سرما شدید) تاثیر می گذارد. کبودی لب ها بیشتر بر اثر سیانوز مرکزی ایجاد می شود.

تغییرات سیانوتیک مانند کبودی لب ها می تواند ناگهان ایجاد شود. گاهی اوقات نیز تغییر ممکن است به تدریج اتفاق بیفتد. معمولا کبودی لب ها باید پس از درمان بیماری های زمینه ای از بین برود.

در صورت کبودی لب ها چه باید کرد؟

اگر با کبودی غیرقابل توضیح لب های خود روبرو شدید، ضروری است که بلافاصله با پزشک خود صحبت کنید یا به دنبال درمان پزشکی باشید، زیرا بروز علائم سیانوز چیزی نیست که بتوان به سادگی از آن گذشت. در برخی موارد، وجود سیانوز می تواند یک موقعیت اورژانسی و جدی باشد که نیاز به درمان فوری دارد.

درمان براساس علت زمینه ای

درمان بر اساس علت زمینه ای متفاوت خواهد بود. باید اطمینان حاصل کرد که راه تنفسی فرد باز است و می تواند نفس بکشد و اکسیژن کافی را وارد بدن خود کند. در برخی شرایط، ممکن است فرد به اکسیژن اضافی یا تنفس مصنوعی نیاز داشته باشد.

برای مشکلی مانند بیماری قلبی مادرزادی، در نهایت ممکن است به جراحی نیاز باشد. در سایر موارد ممکن است به درمان هایی مانند آنتی بیوتیک برای ذات الریه یا داروهای ادرارآور برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی نیاز باشد.

اگر لب های شما ناگهان کبود شد باید فورا با اورژانس تماس بگیرید. همچنین باید به دنبال علائم فوری باشید. از جمله: