پوکی استخوان – دلایل و علائم پوکی استخوان و راهکارهای درمان آن کدامند؟
پوکی استخوان یک مشکل سلامتی است که استخوان ها را ضعیف می کند و باعث شکننده شدن آن ها می شود. پوکی استخوان طی چند سال به آرامی توسعه می یابد و اغلب تنها پس از مراجعه بیمار به پزشک به دلیل شکستگی استخوان، قابل تشخیص است.
شایعترین صدمات در افراد مبتلا به پوکی استخوان عبارتند از:
- شکستن استخوان مچ
- شکستن استخوان لگن
- شکستن استخوان های نخاعی (مهره ها)
با این وجود، شکستگی در استخوان های دیگر مانند بازو وغیره نیز می تواند رخ دهد. گاهی اوقات سرفه یا عطسه می تواند باعث شکستن دنده یا فروپاشی جزئی یکی از استخوان های ستون فقرات شود.
استخوان، بافت زنده ای است که مدام در حال شکسته شدن و جایگزینی است. پوکی استخوان هنگامی رخ می دهد که استخوان های پیر با همان سرعتی که از بین می روند جایگزین نمی شوند.
پوکی استخوان در مردان و زنان و در همه نژادها رخ می دهد. اما زنان سفید پوست و آسیایی، به ویژه زنانی که یائسگی را پشت سر می گذارند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. مصرف داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش می توانند به جلوگیری از کاهش تراکم استخوان یا تقویت استخوان های ضعیف کمک کنند.
پوکی استخوان معمولا تا زمانی که استخوانی در بدن دچار شکستگی نشود، دردناک نیست، اما استخوان های شکسته در ستون فقرات یکی از دلایل شایع دردهای طولانی مدت هستند.
اگرچه اغلب اولین نشانه پوکی استخوان، شکستگی استخوان است، اما مشخصه ایستادن (خم شده به جلو) در برخی از افراد مسن می تواند یکی دیگر از نشانه های پوکی استخوان باشد. این اتفاق زمانی رخ می دهد که استخوان های ستون فقرات شکسته شده اند، و پشتیبانی از وزن بدن را دشوار می کند.
پوکی استخوان را می توان با داروهای تقویت کننده استخوان درمان کرد.
کاهش تراکم استخوان قبل از پوکی استخوان (استئوپنی)
مرحله قبل از پوکی استخوان استئوپنی نامیده می شود. استئوپنی شرایطی است که اسکن چگالی استخوان، تراکم استخوانی پایین تر از حد متوسط برای سن فرد را نشان می دهد، اما این تراکم استخوانی پایین به اندازه ای کم نیست که به عنوان پوکی استخوان طبقه بندی شود.
کاهش تراکم استخوان همیشه منجر به پوکی استخوان نمی شود و به عوامل زیادی بستگی دارد.
اگر به کاهش تراکم استخوان مبتلا باشید، مراحلی وجود دارد که می توانید استخوان هایتان را سالم نگه دارید و خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش دهید.
پزشک بسته به میزان ضعف استخوان های شما و احتمال شکستن استخوان نیز ممکن است یکی از روش های تقویت کننده استخوان را که به افراد مبتلا به پوکی استخوان توصیه می شود، تجویز کند.
بخوانید: ۱۵ علائم بیماری ترسناک که در واقع بی خطر هستند
علائم پوکی استخوان
به طور معمول هیچ علائمی در مراحل اولیه از دست دادن تراکم استخوان وجود ندارد. اما ضعف استخوان ها بر اثر پوکی استخوان می تواند علائمی داشته باشد. این علائم عبارتند از:
- کمردرد، ناشی از شکستگی یا فروریختن مهره ها
- کوتاه شدن قد به مرور زمان
- حالت بدن در هنگام ایستادن
- استخوانی که بسیار راحت تر از حد انتظار می شکند
علل پوکی استخوان
از دست دادن استخوان یک بخش طبیعی از روند پیری است، اما برخی از افراد خیلی سریع تر از حد طبیعی استخوان را از دست می دهند. این می تواند منجر به پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان ها شود.
همچنین زنان در چند سال اول پس از یائسگی به سرعت استخوان خود را از دست می دهند. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند، به ویژه اگر یائسگی زود تر (قبل از ۴۵ سالگی) از سن طبیعی برای یائسگی شروع شود یا تخمدان فرد برداشته شده باشد.
با این حال پوکی استخوان می تواند مردان، زنان جوان و کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بسیاری از عوامل دیگر نیز می توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، از جمله:
- مصرف قرص های استروئیدی با دوز بالا و بیش از ۳ ماه
- سایر مشکلات پزشکی مانند مشکلات التهابی، مشکلات مرتبط با هورمون یا مشکلات سوء جذب
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان به ویژه شکستگی لگن در والدین
- استفاده طولانی مدت از برخی داروهای خاص که می توانند بر قدرت استخوان یا سطح هورمون تاثیر بگذارند، مانند قرص های ضد استروژن که بسیاری از خانم ها بعد از سرطان پستان مصرف می کنند
- داشتن اختلالات خوردن در حال یا گذشته مانند بی اشتهایی یا پراشتهایی عصبی
- داشتن شاخص توده بدنی کم (BMI)
- به طور منظم ورزش نکردن
- نوشیدن زیاد الکل و سیگار کشیدن
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در یک مدت چند ماهه، داروی کورتیکواستروئید مصرف کرده اید و یا اگر یکی از والدین شما دچار شکستگی لگن شده است، ممکن است لازم باشد در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
تشخیص پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان
اسکن تراکم استخوان (اسکن DEXA)
پزشک ممکن است برای سنجش چگالی استخوان، قدرت استخوان ها را اندازه گیری کند. این یک روش کوتاه و بدون درد است و ممکن است بسته به قسمتی از بدن که اسکن می شود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد.
تراکم استخوان فرد، با تراکم استخوان بزرگسالان جوان و سالم مقایسه می شود. این اختلاف به عنوان یک انحراف معیار (SD) محاسبه می شود و به آن نمره T می گویند.
انحراف معیار، معیار تغییرپذیری مبتنی بر یک مقدار متوسط یا مقدار مورد انتظار است.
بخوانید: فشار خون بالا چیست؟ علائم، دلایل و راهکارهای درمان آن کدامند؟
درمان پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان مبتنی بر معالجه و پیشگیری از شکسته شدن استخوان ها و استفاده از دارو برای تقویت استخوان های شما است.
تصمیم در مورد اینکه آیا شما به درمان نیاز دارید یا خیر، بستگی به خطر شکستن استخوان در آینده دارد. این امر به چندین عامل مانند سن، جنس و نتایج اسکن تراکم استخوان شما بستگی دارد.
در صورت نیاز به درمان، پزشک می تواند ایمن ترین و موثرترین برنامه درمانی را برای شما پیشنهاد کند.
بیماری هایی که موجب بالا رفتن احتمال و خطر پوکی استخوان می شوند
- بیماری سلیاک
- بیماری التهابی روده
- بیماری کلیوی یا کبدی
- سرطان
- لوپوس
- مولتیپل میلوما
- روماتیسم مفصلی
پیشگیری از پوکی استخوان
اگر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید، باید برای حفظ سلامت استخوان ها قدم بردارید. این قدم ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- برای قوی نگه داشتن استخوان هایتان تا حد ممکن ورزش منظم انجام دهید
- تغذیه سالم، از جمله غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D
- مصرف مکمل روزانه حاوی ۱۰ میکروگرم ویتامین D
- ایجاد تغییر در سبک زندگی مانند ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
زندگی با پوکی استخوان
اگر به پوکی استخوان مبتلا شده اید، مراحلی وجود دارند که می توانید برای کاهش احتمال افتادن انجام دهید، مانند تست منظم بینایی و تست شنوایی.
برای کمک به بهبودی شکستگی استخوان، می توانید موارد زیر را امتحان کنید:
- درمان های گرم و سرد مانند حمام گرم و یا استفاده از کیسه آب سرد
- تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS): استفاده از یک دستگاه باتری دار کوچک برای تحریک اعصاب و کاهش درد
- استفاده از تکنیک های آرامش بخش مانند یوگا و مدیتیشن
بخوانید: علائم و نشانه های بیماری ام اس (ماتیپل اسکلوروزیس) و راهکارهای تسکین آن
منابع
