آیا انتقال بیماری های همه گیر از مومیایی های دوران باستان ممکن است؟
بیشتر ما با داستان های ترسناک و تخیلی درباره هیولاها، مثل گرگ نماها، خون آشام ها و مومیایی ها بزرگ شده ایم. از میان این هیولاها، تنها اجساد مومیایی شده در دنیای واقعی وجود دارند. هرچند این مومیایی ها راهروی مقبره های خود را تسخیر نمی کنند اما برخی بر این باورند که ممکن است مومیایی ها عوامل بیماری زا یا بیماری ها و ویروس های باستانی را با خود داشته و تهدیدی شوم محسوب شوند.
داستان های اخیر در مورد ذوب لایه منجمد دائمی اعماق زمین در سراسر جهان و افزایش بازگشت بیماری های قدیمی باعث شده است تا این موضوع که آیا حیوانات و انسان های مومیایی شده می توانند با خود بیماری هایی از باستان به همراه داشته باشند، مورد توجه واقع شود.
مومیایی چیست؟
قبل از اینکه بفهمیم آیا مومیایی ها جهان را تهدید می کنند یا خیر، باید مشخص کنیم که منظور ما از مومیایی چیست. شما احتمالا با مومیایی های مصر آشنا هستید. برای جلوگیری از پوسیدگی و حفظ پوست و اندام بدن این مومیایی ها، روش های مختلفی به کار برده شده است.
اجساد می توانند با روش هایی مانند استفاده از مواد شیمیایی، حذف هوا، حذف رطوبت و یا به کمک درجه حرارت بسیار پایین مومیایی شوند. مومیایی های مصری، اغلب با مواد شیمیایی تحت مراقبت قرار می گیرند و در تابوت هوابندی شده، مهر و موم و سپس در مقبره ها دفن می شوند. به همین دلیل، مومیایی هایی که امروزه کشف می شوند، اغلب در شرایط عالی قرار دارند.
نوشته مرتبط: مومیایی های گواناجواتو در مکزیک تاریخ غم انگیزی دارند که به شیوع وبا در سال ۱۸۳۳ بر می گردد
با این حال، این روش مومیایی کردن مصری تنها روش نبوده، و هنگامی که بحث از احتمال گسترش بیماری همه گیر بعدی می شود، مومیایی هایی که یخ زده اند ممکن است تهدیدی بزرگتر از مومیایی هایی که در زیر هرم ها دفن شده اند، به وجود آورند. مومیایی های یخ زده در سرتاسر جهان یافت شده اند، از کوه های گرینلند و آند گرفته تا خاک منجمد سیبری و رشته کوه‌های آلپ در ایتالیا.
متاسفانه هر ساله تعداد بیشتری از کوهنوردان در کوه های هیمالیا یه مومیایی های یخ زده می پیوندند. مومیایی های یخی در یخچال های طبیعی و تکه های یخ یافت شده اند، اما شرایط شکل گیری آن ها پیچیده است. جسد باید روی یخ های غیر متحرک قرار داشته باشد، مدت طولانی در معرض یخ قرار گیرد تا از سرما خشک شده و توسط جانوران لاشخور خورده نشود، و یا دفن شده و سپس کاملا در یخ پوشانده شود.
اگرچه به نظر می رسد بسیاری از مومیایی های یخ زده، برخلاف آماده سازی و قرار دادن دقیق مومیایی های سنتی در تابوت، تصادفا به این سرنوشت دچار شده باشند، اما بر اساس تحقیقات، برخی از فرهنگ های باستانی در اروپای شرقی مردگان خود را در شرایط انجماد، در محفظه های چوبی بزرگ پوشیده از سنگ دفن می کردند، که این امر امکان حفظ جسد توسط خاک مُنجَمد را فراهم می کند.
با این حال، به طور کلی، مومیایی های یخ زده بیشتر در معرض محیط اطراف و عناصر قرار می گیرند. به همین دلیل احتمال آزاد شدن این میکروب های باستانی می تواند نگران کننده باشد.
تاریخ بشر و بیماری های اپیدمیک
انسان های مدرن حدودا ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند، اما بخش اعظم آن تاریخ در گروه های کوچک، خانواده ها و قبایل سپری شده است.
انسان های اولیه، شکارچی بودند و به ندرت بیش از چند فصل در یک مکان می ماندند و هرگز برای ساخت خانه ها، روستاها و زیرساخت ها ساکن نمی شدند. در حدود ۱۰-۱۲ هزار سال پیش بود که کشاورزی در مناطق مختلف جهان رشد کرد، و محصولاتی مانند گندم سیاه، عدس، نخود فرنگی، نخود، کتان، گندم دودانه باعث شد که مردم بتوانند در یک جا بمانند.
مطمئنا در گذشته میکروب ها و بیماری هایی وجود داشتند که این افراد را تحت تاثیر قرار می دادند، اما در آن دوران تراکم جمعیت بسیار کم بود و انسان های اولیه با گروه های دیگر ارتباط کمی داشتند. بیماری هایی مانند آبله یا ابولا، که منجر به همه گیری می شوند، برای شیوع، گسترش و زنده ماندن به جمعیت بزرگی از میزبان انسان نیاز دارند، به ویژه هنگامی که این بیماری به سرعت باعث از بین رفتن میزبان اولیه شود.
قبل از اینکه انسان ها شروع به زندگی در کنار هم در پایتخت های پرجمعیت و شهرهای بزرگ نمایند، احتمال وجود این بیماری ها بسیار کم تر بود.
نوشته مرتبط: کشف بقایای جنگل های بارانی ۹۰ میلیون ساله در قطب جنوب
با توجه به این نکته، هر انسانی که ۱۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح مومیایی شده باشد، احتمالا هیچ تهدیدی را به همراه نخواهد داشت، زیرا بیماری های مرگبار به سبک اپیدمی در آن زمان در جمعیت های انسانی توسعه نیافته بودند.
انسان ها از طریق پیشرفت تمدن، گسترش و همکاری، کارهای باورنکردنی انجام داده اند، اما این پیشرفت به برخی از بیماری های وحشتناک نیز منجر شده است.
آیا مومیایی ها می توانند با خود بیماری حمل کنند؟
حمل ویروس ها یا باکتری هایی که برای صدها یا هزاران سال در حالت خفته در بدن مومیایی ها باقی مانده اند، ممکن اما بسیار بعید است. شرايط بايد برای زنده ماندن ويروس كامل و مناسب باشد، مثلا در داخل يک لخته خون (در بیماری آبله) يا نوعی بافت كه در معرض هيچ تجزیه کننده ای قرار نگرفته باشد.
DNA های بسیاری از اسکلت های باستانی گرفته شده است و در بعضی موارد، می توان با استفاده از تعیین توالی آن ها، بیماری هایی را که ممکن است فرد را آلوده کرده و موجب مرگ او شده باشد، را نشان داد. بقایای اجساد از چند صد سال پیش، توالی بیماری های طاعون و بیماری وبا را نشان می دهند، اما DNA این بیماری ها به گونه ای تخریب شده اند که نمی توان آن ها را کشت داد.
از آن جا که مومیایی های مصری نسبت به مومیایی های یخ زده بیشتر دچار پوسیدگی و تخریب می شوند، احتمال ابتلا به بیماری های دوران باستان در این مومیایی های تدفین شده در مقبره های شنی بسیار کم می باشد.
بسیاری از بدترین بیماری های جهان، ویروس های RNA دار هستند. با آن که این ویروس ها بسیار سازگار بوده و قادر به جهش یافتن هستند، اما RNA ها سریعتر از DNA تخریب می شوند، و از این رو ویروس هایی مانند سرخک، تب زرد و ابولا از هزاران سال پیش در مومیایی ها، قادر به زنده ماندن نیستند.
هیچ شواهد محکمی مبنی بر اینکه یک عامل عفونی پس از هزاران سال احیا شود و در یک محیط مدرن با میکروب های مدرن رشد کند، وجود ندارد.
کلام آخر
ایده انتشار “ویروس زامبی” از مومیایی ها، در ذهن بسیاری از ما نقش بسته است. اما وقتی از نگاه علم به این موضوع می نگیریم، احتمال ابتلا به بیماری همه گیری از طریق مومیایی های باستانی اندک است.
ذوب شدن لایه پرمافورست و یخچال های طبیعی نشان دهنده یک خطر واقع بینانه تر است. در حال حاضر، بحران آب و هوا روی زمین، بزرگترین تهدید برای بقای ما به عنوان یک گونه خواهد بود، درست همانطور که آنفولانزای اسپانیایی و مرگ سیاه بقای ما را در گذشته تهدید می کردند.
نوشته مرتبط: تغییرات آب و هوایی بیماری های قابل انتقال توسط پشه را کشنده تر می کند
منبع
