دلایل بی حسی و گزگز اندام های بدن و راهکارهای تشخیص دلایل آن

بی حسی و گزگز (یا سوزن سوزن شدن ) موقت، می تواند بعد از نشستن طولانی مدت روی پا، قرار دادن پاها روی هم هنگام نشستن و خوابیدن روی بازو اتفاق بیافتند. اما بی حسی و گزگز طولانی مدت شدید یا ناتوان کننده، معمولاً نشانه ای از مشکل عصبی یا آسیب عصبی است.

در این مقاله به علل شایع و معالجه بی حسی و گزگز دست و پا، از جمله مولتیپل اسکلروزیس (MS) می پردازد.

علت بی حسی و گزگز در قسمت های مختلف بدن

بی حسی و گزگز دست و پا، نوعی پارستزی (خواب رفتگی) موقت است. این احساس معمولاً بعد از نشستن یا ایستادن در یک موقعیت خاص یا حتی پوشیدن لباس های تنگ برای مدت طولانی رخ می دهد. این کارها باعث فشار روی اعصاب و رگ های خونی و بی حسی می شود.

این علائم معمولا پس از برطرف شدن یا کم شدن فشار، از بین می روند.

مالتیپل اسکلروزیس (ام اس)

بی حسی و گزگز دست و پا دو علامت شایع و زودرس ام اس هستند.

MS اغلب باعث بی حسی و خستگی شدید و احساس سوزن شدن روی پوست یا قسمت های خاصی از بدن می شود، از جمله:

• بازوها و دست ها
• ساق و کف پا
• صورت
• بدن، اغلب مانند طنابی دور بدن (گاهی اوقات بعنوان آغوش ام اس توصیف می شود)

علائم بی حسی و گزگز در MS به ندرت ناتوان کننده یا دائمی است.  اما بی حسی شدید می تواند استفاده فرد از قسمت بی حس شده را دشوار کند، که ممکن است در فعالیت های روزمره تداخل ایجاد کند.

برای مثال بی حسی دست، نگه داشتن وسایل، تایپ کردن، یا انجام کارهای شخصی را دشوار یا غیر ممکن می کند. اگر شخصی دچار بی حسی دست و پا است، راه رفتن و رانندگی می تواند خطرناک باشد.

در بی حسی شدید، تشخیص داغ یا سرد بودن وسایل دشوار می شود و خطر سوختگی و سرمازدگی را افزایش می دهد.

سایر دلایل بی حسی و گزگز بدن 

دیگر شرایطی که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند موجب بی حسی و گزگز دست و پا شود، عبارتند از:

سکته: بی حسی ناگهانی در بازوها، پاها، یا صورت، مخصوصا بی حسی یک طرف بدن، از علائم اولیه ی سکته مغزی است.

سکته مغزی کوچک: حملات ایسکمیک گذرا (کاهش‌ موقتی‌ خون رسانی‌ به‌ بخشی‌ از مغز) یا مینی سکته مغزی می تواند باعث بی حسی و افتادگی یک طرف صورت شود.

آنسفالیت: در موارد شدید، التهاب در مغز و نخاع می تواند باعث از بین رفتن حس در قسمت هایی از بدن یا فلج جزئی در بازوها یا پاها شود.

میلیت عرضی: التهاب در نخاع می تواند باعث ایجاد بی حسی سرتاسری بدن (آغوش MS) و همچنین ضعف در پاها و گاهی بازوها شود.

تومورها: تومورها می توانند بر قسمت هایی از نخاع و مغز فشار وارد کرده و در نتیجه بی حسی و گزگز ایجاد کند. تومورهای موجود در قشر مغز (ناحیه بیرونی مغز) باعث ایجاد بی حسی در یک طرف بدن می شوند. تومورها در نزدیکی اعصاب جمجمه باعث بی حسی و ضعف عضلات صورت می شوند. تومورهای تأثیرگذار بر نخاع، معمولاً ممکن است در بازو و هم پا ایجاد شود.

آسیب به کمر و گردن: آسیب دیدگی به پشت و گردن می تواند باعث آسیب عصبی یا فشرده شدن آن شود و در نتیجه منجر به بی حسی و گزگز شود.

کمبود منیزیم: منیزیم به تنظیم بسیاری از سیستم ها در بدن از جمله عملکرد مناسب عصب کمک می کند. کمبود شدید منیزیم یا هیپومگانیسمی می تواند باعث بی حسی و گزگز دست و پا شود.

اندام هایی که دچار بی حسی و گزگز می شوند:

برخی شرایط دیگر که قسمت های خاصی از بدن را هدف قرار می دهد می تواند باعث بی حسی و گزگز شود. این قسمت ها از بدن شامل موارد زیر هستند:

بی حسی و گزگز ساق و کف پا

مبتلایان به دیابت ممکن است نوروپاتی دیابتی (نوعی آسیب عصبی) را تجربه کنند. این شرایط با گذشت زمان می تواند رخ دهد زیرا اثرات متابولیکی دیابت در جریان خون، باعث آسیب به اعصاب می شود.

یک سوم تا نیمی از مبتلایان به دیابت دارای نوروپاتی محیطی هستند، شرایطی که به طور معمول باعث ایجاد بی حسی و درد در ساق و کف پاها یا کمتر از آن در دست و بازو می شود.

بی حسی و گزگز کف دست و پا

کمبود ویتامین B12، یا کم خونی، به دلیل پایین بودن سطح گلبول های قرمز و کاهش گردش اکسیژن می تواند باعث آسیب عصبی شود. این می تواند باعث نوروپاتی (آسیب عصبی) محیطی شود.

آسیب کبدی الکلی (آسیب کبدی ناشی از مصرف الکل) می تواند باعث ایجاد نوروپاتی محیطی شود و روی دست و پا تأثیر بگذارد.

طیف وسیعی از داروها همچنین می توانند باعث نوروپاتی محیطی مانند:

• فشار خون یا داروهای قلب
• شیمی درمانی و داروهای سرطان
• داروهای HIV و AIDS
• داروهای ضد الکلی
• ضد تشنج ها
• داروهای پوستی
• داروهای مبارزه با عفونت

بی حسی و گزگز انگشت ها

کلسیم برای عملکرد مناسب عصب و جریان خون بسیار مهم است. هیپوکلسمی یا کمبود کلسیم می تواند باعث بی حسی و گزگز در انگشتان دست شود.

سندرم تونل کارپال همچنین می تواند باعث بی حسی، گزگز و درد در دست و انگشتان شود. این سندرم هنگامی رخ می دهد که عصب مدیان (یک عصب اصلی در بازو)، در فضایی که از طریق مچ حرکت می کند، فشرده شود.

بی حسی و گزگز دست ها

حملات هراس یا دوره های ناگهانی اضطراب بدون خطر واقعی، می تواند طیف وسیعی از علائم از جمله بی حسی یا سوزن سوزن شدن یا همان گزگز در دست را ایجاد کند.

بی حسی و گزگز صورت

درد دندان ها و عفونت ها می توانند اعصاب صورت را فشرده کرده و باعث بی حسی و گزگز در صورت و دهان شوند.

تشخیص علت بی حسی و گزگز بدن

برای تشخیص علت بی حسی و گزگز، پزشک سابقه پزشکی فرد را مورد بررسی قرار می دهد، معاینه فیزیکی نیز انجام می شود و در مورد علائم از فرد سؤال می کند. پزشکان ممکن است تست هایی مانند آزمایش خون را برای تأیید یا رد دلایل احتمالی درنظر گیرند.

در بعضی موارد، پزشک ممکن است درخواست آزمایش های بیشتر، مانند MRI یا سایر آزمایش های تصویربرداری دهد. مطالعات الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله) و هدایت عصب می تواند به ارزیابی میزان و نوع آسیب عصبی کمک کند، به ویژه هنگامی که نوروپاتی باعث ایجاد گزگز می شود.

درمان بی حسی و گزگز بدن

درمان بی حسی و گزگز به عامل ایجاد کننده ی آن بستگی دارد.

بی حسی ناشی  MS

بی حسی ناشی از MS معمولاً نسبتاً بی ضرر و بدون درد است.

نیاسین (یک ویتامین B پیچیده)، ممکن است به کاهش التهاب و بی حسی ناشی از آن کمک کند.

در موارد بی حسی شدید یا دردناک، درمان ممکن است شامل دوره کوتاهی از کورتیکواستروئیدها باشد، که با کاهش التهاب بهبود را تسریع می کند.

چندین داروی طراحی شده برای درمان شرایط مختلف نیز ممکن است به کاهش بی حسی و گزگز در ارتباط با بیماری ام اس کمک کند، مانند:

• گاباپنتین
• پرگابالین
• کاربامازپین
• فنیتوئین
• آمی تریپتیلین، ایمی پرامین و نورتریپتیلین

درمان بی حسی و گزگز بدن ناشی از سایر بیماری ها

چندین طرح درمانی مختلف می تواند به کاهش یا مدیریت بی حسی و گزگز بدن (به غیر از MS)، کمک کند. این درمان ها عبارت اند از:

سکته مغزی: داروها برای درمان لخته های سکته مغزی ایسکمیک (در صورتی که در مدت ۳ ساعت از علائم اول باشد) و عمل جراحی یا اقدامات اندوواسکولار برای سکته مغزی همراه خونریزی.

میلیت عرضی: داروهای ضد درد، آنتی ویروس ها، ایمونوگلوبولین داخل وریدی یا درمان با تبادل پلاسما.

مننژیت: آنتی بیوتیک ها، ضد تشنج ها و کورتیکواستروئیدها.

تومورها: جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و سایر داروهای درمانی.

نوروپاتی دیابتی: فعالیت بدنی، رژیم غذایی سالم، پیروی از برنامه های درمانی دیابت، چک کردن پا روزانه برای تغییرات و معاینه منظم پا.

تونل کارپال: مچ بندها، داروهای بدون نسخه ضد درد، تمرینات کوهنوردی عصبی یا جراحی. دوری از فعالیت های تیراندازی.

کم خونی مزمن: تزریق ویتامین B12، قرص ها، یا ژل بینی یا اسپری.

هیپوکلسمی و هیپوماژسمی (اختلالات متابولیک): تزریق یا استفاده از مکمل ها، تغییر رژیم غذایی، دوری از محرک ها، درمان علل اساسی.

راه های پیشگیری از بی حسی و گزگز اندام های بدن

بهترین راه برای جلوگیری از بی حسی و گزگز، به علت آن بستگی دارد.

با این حال، چندین عادت در شیوه زندگی ممکن است به جلوگیری یا کاهش بی حسی و سوزش ناشی از بیماری ام اس کمک کند، مانند:

• رژیم غذایی کم چربی و پر فیبر
• دریافت ویتامین D و بیوتین کافی (ویتامین B)
• ورزش منظم با شدت متوسط
• یادگیری راهبردهایی برای مقابله با گرما و سرما
• برنامه منظم خواب
• محدود کردن یا اجتناب از مصرف الکل و سیگار کشیدن
• مدیریت و کاهش استرس

راهکارهای پیشگیری در شرایطی غیر از MS که می تواند باعث بی حسی و گزگز شود شامل موارد زیر است:

• رژیم غذایی کم چرب و پر فیبر سرشار از میوه و سبزیجات
• محدود کردن مصرف نمک (سدیم)
• حفظ وزن و شاخص توده بدنی سالم (BMI)
• ۲.۵ ساعت فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته
• محدود کردن مصرف الکل و سیگار
• شستن منظم دست ها با صابون و آب
• اجتناب از شراکت در غذا یا اشیاء دیگر با افرادی که به طور بالقوه در معرض شرایط عفونی قرار دارند
• واکسیناسیون
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض اشعه
• محدود کردن تکرار حرکات دست یا مچ دست
• خوردن غذاهای سرشار از ویتامین B12، ویتامین D، کلسیم و منیزیم
• درمان زود هنگام کمردرد و محدود کردن فعالیت هایی که درد را بدتر می کند
• گرفتن روان درمانی
• مدیریت استرس

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بی حسی یا گزگز دست و پا یا هر اندام دیگرمداوم است یا دلیل آن مشخص نیست، یا اگر آن ها با هر یک از علائم زیر همراه هستند به پزشک مراجعه کنید:

• خستگی
• مشکل در دید
• مشکلات کلیوی و روده ای
• درد
• اضطراب شدید
• درد کمر و گردن
• کاهش اشتها

افرادی که علائم خاصی را با بی حسی و گزگز شدن تجربه می کنند، ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی اورژانسی داشته باشند. این علائم شامل موارد زیر است:

• علائم در یک طرف بدن
• سردرگمی، مشکل در صحبت کردن یا بیان کلمات
• درد سینه
• سردرد شدید
• تب ناگهانی
• تشنج
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی گردن
• حساسیت به نور
• رنگ پریدگی یا زردی پوست
• ضربان قلب نامنظم

کلام آخر

بسیاری از شرایط می تواند باعث بی حسی و گزگز شود، از جمله MS.

معمولا شدت، فراوانی و محل علائم بستگی به علت دارد.

اگرچه برخی از دلایل درمانی ندارند، اما بسیاری از آنها علائم موقت، بدون درد هستند یا با مراقبت های خانگی می توانید آن را از بین ببرید.

چندین تغییرعادت در سبک زندگی، داروها و انواع روش های درمانی می تواند به کاهش یا جلوگیری از علائم کمک کند.

افرادی که دچار بی حسی و گزگز غیر قابل توضیح هستند باید هر چه سریع تر با پزشک صحبت کنند. بیش تر شرایط مرتبط با بی حسی و سوزن سوزن شدن با درمان زودرس بهبود می یابد. به عنوان مثال، درمان زودرس MS می تواند به کاهش خطر عوارض شدید، به ویژه ناتوانی کمک کند.

نوشته مرتبط: گزگز و بی حسی لب نشانه چیست؟

باز نشر مطالب سایت بدون ذکر نام و لینک مطلب سایت پیتونیک ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.

منبع: medicalnewstoday