گرچه دانشمندان مدتهاست به دنبال کشف این موضوع هستند که خمیازه چیست و چرا مسری است، با رد شدن نظریه های پیشین، پاسخ به این سوال کماکان مبهم مانده است.
خمیازه کشیدن امری عادی است و انسان تمام وقت آن را بدون فکر کردن انجام می دهد. با این حال، علم پشت این عمل روزمره، یک رمز و راز باقی مانده است.
ما در موقعیت های مختلف، به عنوان نوعی واکنش بیولوژیکی به نیازهای بدن، خمیازه می کشیم. دانشمندان در ابتدا معتقد بودند خمیازه کشیدن با اکسیژن موجود در جریان خون ما ارتباط دارد.
اما مطالعات اخیر این فرضیه را رد می کند و دانشمندان هنوز در تلاشند تا دریابند چرا خمیازه می کشیم.
خمیازه کشیدن
خمیازه کشیدن می تواند بسیاری از احساسات، مانند کسالت، خستگی، گرسنگی، اضطراب و ترس را نشان دهد. خمیازه حتی در برخی مواقع، می تواند توهین محسوب شود.
اما چه عواملی باعث خمیازه می شوند؟
آدریان گوگیسبرگ، استاد علوم اعصاب بالینی در دانشگاه ژنو سوئیس می گوید: “عوامل محرک زیادی وجود دارند. معمولا افراد قبل از شیرجه از ارتفاع خمیازه می کشند. افسران پلیس می گویند که آن ها نیز قبل از ورود به یک وضعیت دشوار، خمیازه می کشند.”
به طور مشابه، موسیقی دانان حرفه ای اغلب قبل از شروع اجرای کنسرت و ورزشکاران المپیک نیز قبل از ورود به یک رقابت بزرگ خمیازه می کشند. خمیازه کشیدن در حیواناتی همچون سگ، گربه، خرس، خفاش و حتی همستر نیز ثبت شده است.
رابرت پرُوین، استاد روانشناسی و علوم اعصاب در دانشگاه مریلند، از دهه ۱۹۸۰ به مطالعه “علم خمیازه” پرداخته است.
به گفته رابرت پرُوین، خمیازه ممکن است ضربان قلب، فشار خون و عملکرد تنفس شما را یکباره تقویت کند. او می گوید خمیازه کشیدن فیزیولوژی ما را تحریک می کند و نقش مهمی در تغییر از یک وضعیت به وضعیت دیگر دارد.
اما با وجود این تاثیرات، علت خمیازه ناشناخته است. به گفته رابرت پرُوین، خمیازه کشیدن از رفتار مشترک بین انسان هاست که درک نشده باقی مانده است.
داده های تحقیقاتی که خمیازه انسان را در محیط های مختلف ثبت کرده اند، حتی موجب دشوارتر شدن درک علت اصلی خمیازه برای دانشمندان شده است.
چرا خمیازه می کشیم؟
تا حدود ۳۰ سال پیش، دانشمندان معتقد بودند که خمیازه کشیدن راهی برای افزایش سطح اکسیژن در جریان خون است، زیرا موجب مکیدن هوا به درون بدن می شود. اگرچه این نظریه قانع کننده بود، اما مجموعه ای از آزمایشات منتشر شده در سال ۱۹۸۷ فرضیه اکسیژن را رد کرد.
یک تئوری نشان می دهد که خمیازه کشیدن، عملکردی برای افزایش برانگیختگی و هوشیاری و راهی برای خنک کردن مغز هنگام تغییر حالت بین وضعیت خواب و بیدار است. بنابراین، خمیازه می تواند راه طبیعی بدن ما برای جلوگیری از خستگی از طریق افزایش جریان خون در مغز باشد.
اندرو گالوپ، استادیار روانشناسی در دانشگاه ایالتی پلی تکنیک نیویورک در یوتیکا که مطالعاتی در این زمینه منتشر کرده است، در مصاحبه ای با نیویورک تایمز می گوید: “به طور جمعی، این الگوی رفتاری، جریان خون به جمجمه را افزایش می دهد و می تواند تاثیرات مثبتی نیز داشته باشد. یکی از این اثرات مثبت خنک کردن مغز است.”
“هنگامی که دمای بدن ما بالا باشد، احساس خستگی و خواب آلودگی بیشتری می کنیم. خمیازه کشیدن در عصرها جلوی خوابیدن را می گیرد. از این رو در شب بیشتر خمیازه می کشیم و برای حفظ حالت بیداری یا هوشیاری تلاش می کنیم.”
یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نتیجه مشابهی را نشان داد. این مطالعه اثرات مغزی ناشی از خمیازه کشیدن را با مصرف یک دوز کافئین تشبیه می کند.
با این حال گوگیسبرگ از دانشگاه ژنو و سایر محققان در مورد این نظریه شک دارند. او معتقد است این نظریه که خمیازه کشیدن به عنوان یک مکانیسم بیداری عمل می کند، امکان پذیر نمی باشد.
نوشته مرتبط: چرا انسان ها تنها گونه هایی هستند که چانه دارند؟
چرا خمیازه مسری است؟
حقیقت این است که هنوز نمی دانیم چه چیزی باعث خمیازه می شود. اما به یقین می دانیم که بسیار مسری است.
دیدن شخصی که خمیازه می کشد، می تواند موجب خمیازه شود. در حقیقت، شنیدن، فکر کردن، صحبت کردن و حتی خواندن در مورد خمیازه نیز می تواند به طور خودجوش موجب خمیازه شود.
این ویژگی عجیب بارها و بارها در مطالعات متعدد و جداگانه، به اثبات رسیده است. گوگیسبرگ معتقد است که ماهیت مسری بودن خمیازه می تواند نشان دهد که خمیازه کشیدن به جای یک عملکرد فیزیولوژیکی، یک هدف اجتماعی یا ارتباطی دارند.
به گفته رابرت پرُوین، محقق دانشگاه مریلند، خمیازه مسری ممکن است در بین انسان های اولیه به عنوان راهی برای بهبود پیوندهای اجتماعی تکامل یافته باشد. یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۱ نشان داد، خمیازه در بین افرادی که با یکدیگر آشنا هستند در مقایسه با افراد غریبه، مسری تر است. این تحقیق از این تئوری که “خمیازه مسری در بین انسان های اولیه به عنوان راهی برای بهبود پیوندهای اجتماعی تکامل یافته است” پشتیبانی می کند.
تحقیقات همچنین نشان داده است كه كودكان تا قبل از چهار سالگی، این رفتار مسری بودن خمیازه را نشان نمی دهند. این همان سنی است كه کودکان شروع به رشد مهارت های اجتماعی می کنند.
اما به نظر می رسد که خمیازه کشیدن فقط بین انسان مسری نیست بلکه می تواند بین حیوانات مختلف نیز گسترش یابد. در حقیقت، اثبات شده است که خمیازه مسری بین گونه های مختلف، به طور خاص بین انسان و سگ، اتفاق می افتد. با این حال، این مطالعات هنوز توضیح نمی دهند که چرا گونه های مختلف خمیازه می کشند.
با اینکه دانشمندان برای مدت طولانی تلاش کرده اند این رفتار اساسی انسان را درک کنند، اما به نظر می رسد هنوز برای درک این موضوع باید تحقیقات بیشتری صورت بگیرد.
نوشته مرتبط:
آیا حیوانات نیز مانند انسان ها برای مردگانشان سوگواری می کنند؟
منبع
