یکی از بهترین راه های جلوگیری از شیوع آنفولانزا و سایر ویروس ها، شستن دست هاست. با این حال، تا اواسط قرن نوزدهم شستن دست ها مرسوم نبود، بطوریکه بعضی از پزشکان در ایالات متحده و اروپا فقط در موارد خاص دست های خود را می شستند.
یکی از اولین طرفداران شستشوی دست ها، ایگناتس زملوایس (Ignaz Semmelweis)، پزشک مجارستانی بود که بین سال های ۱۸۴۴ تا ۱۸۴۸ در بیمارستان عمومی وین مشغول به کار بود. این بیمارستان یکی از بزرگترین بیمارستان ها در جهان برای تدریس بود. بخش زایمان این بیمارستان آنقدر بزرگ بود که به دو بخش تقسیم می شد. یکی برای پزشکان و دانشجویان آن ها و دیگری برای ماماها و دانشجویان آن ها.
طبق مقاله منتشر شده در ۲۰۱۳ در ژورنال انجمن سلطنتی پزشکی، بین سال های ۱۸۴۰ تا ۱۸۴۶، میزان مرگ و میر مادران در بخش ماماهای این بیمارستان ۳۶.۲ در هر ۱۰۰۰ زایمان، و در بخش پزشکان ۹۸.۴ در هر ۱۰۰۰ زایمان بود. به طور خاص، میزان تب ناشی از زایمان در بخش پزشکان که امروزه بیشتر به عنوان عفونت استرپتوکوکی شناخته می شود، بالاتر بود. از این رو زملوایس شروع به جستجوی علت این اختلاف مرگ و میر بین بخش ها کرد.
به گفته دانا تولودزیسکی، استاد فلسفه در دانشگاه پوردو، یکی از تفاوت ها بین این دو بخش حضور یک کشیش در بخش پزشکان بود. این کشیش مرتبا به آنجا سر می زد و برای زنان در حال مرگ، زنگ مقدس را به صدا در می آورد.
زملوایس فکر می کرد که شاید زنان به دلیل وحشت روانی شنیدن زنگ مرگ، می میرند، بنابراین حتی اگر بیمار در حال مرگ هم نبودند، با شنیدن صدای زنگ روحیه خود را از دست می داد.
بخوانید: کشف گونه ای جدید از حیوانات که برای تنفس به اکسیژن نیاز ندارد
از این رو زملوایس سعی کرد کشیش را از مسیر دیگری وارد بیمارستان کند، اما فرقی نکرد.
سپس در سال ۱۸۴۷، درگذشت جیکوب كولتچكا، همكار زملوایس، او را به پیشرفتی سوق داد. كولتچكا هنگام کالبدشكافی، انگشت خود را با چاقوی جراحی بریده بود و عفونت ایجاد شده، موجب مرگ وی شد. زملوایس به این فکر افتاد كه آیا نوع مشابهی از این عفونت در بخش زایمان پزشكان نیز می تواند موجب مرگ و میر شده باشد؟
زملوایس متوجه شد که برخلاف ماماهای بیمارستان، پزشکان بعضا بعد از انجام کالبدشکافی، زنان را در بخش زایمان معاینه می کردند. در غیاب نظریه میکروبی (تا آن زمان نظریه میکروبی مطرح نشده بود)، زملوایس دلیل مرگ همکارش را ورود چیزی از جسد (که امروزه به عنوان میکروب شناخته می شود) به درون بدن او از طریق زخم، می دانست. از نظر زملوایس این امر ممکن بود در رابطه با مرگ زنان نیز صدق کند، زیرا همکارش با دستان آلوده، زنان را معاینه می کرد.
اگرچه نظریه زملوایس در مورد انتقال آلودگی از پزشک به بیماران نادرست بود، اما پاسخ او به این نظریه بسیار خوب بود. او پزشکان را مجبور کرد تا پس از کالبدشکافی، دست هایشان را با آهک کلر شستشو دهند. این یک پیشرفت بزرگ بود. در بین سال های ۱۸۴۸ و ۱۸۵۹، میزان مرگ و میر زنان در بخش پزشکان به همان سطح بخش ماماها کاهش یافت.
پس از این، داستان کمی جنجالی می شود. محققان قبلی معتقد بودند كه زملوایس سعی در ترغیب سایر بیمارستان ها برای اتخاذ سیاست های وی داشته و آن ها از این امر امتناع ورزیده اند.
تولودزیسکی می گوید: “داستان واقعی پیچیده تر است. پزشكان از اینکه زملوایس آن ها را مسئول مرگ همه این زنان می دانست، ناراحت بودند.”
زملوایس تاکید می کرد که تمام تب های پس از زایمان، ناشی از آلودگی جسد یا تجزیه مواد حیوانی است، که با عقل جور در نمی آمد. تب پس از زایمان یک عفونت بسیار قدیمی بود که در زایمان های خانگی و همچنین بخش ماماها در بیمارستان عمومی وین پدیدار می شد، جایی که آلودگی جسد یا تجزیه مواد حیوانی، وجود نداشت.
اطمینان از شستن دست پزشکان پس از کالبد شکافی، یکی از راه های کاهش تب پس از زایمان بود. زملوایس اصرار داشت که این تنها راهکار مقابله با انتشار آلودگی است، اما همکارانش با او موافق نبودند.
در هر صورت، زملوایس تنها پزشکی نبود که در اواسط قرن نوزدهم دریافت، بهداشت متخصصان پزشکی، می تواند بر روی بیماران تاثیر بگذارد. در سال ۱۸۴۳، پزشک آمریکایی الیور وندل هولمز، مقاله ای را مبنی بر اینکه پزشکان با دست های آلوده و کثیف می توانند باعث تب پس از زایمان در بیمارانشان شوند، منتشر کرد.
بخوانید: آیا احتراق خود به خودی انسان واقعا اتفاق می افتد؟
پرستار بریتانیایی فلورانس نایتینگل، بنیانگذار پرستاری مدرن، در نوشته های خود با نام “یادداشتهایی در مورد پرستاری”، در سال ۱۸۶۰ نوشت: “هر پرستار باید مراقب باشد که در طول روز مرتبا دستان خود را بشوید.”
با این وجود، اهمیت شستشوی دست ها برای متخصصان پزشکی تا زمانی که دانشمندان به نظریه میکروبی (ایده ای که برخی بیماری ها و عفونت ها ناشی از میکروارگانیسم هایی هستند که حتی نمی توانیم آن ها را ببینیم) نپرداخته بودند، درک نشده بود. به طور خاص، جوزف لیستر، جراح انگلیسی، با تاکید بر لزوم شستن دست ها در جراحان و استریله کردن ابزار جراحی، آمار مرگ و میر بیماران را به طور چشمگیری بهبود بخشید.
امروزه متخصصان پزشکی و بهداشتی، شستن دست ها را به عنوان یک اقدام مهم بهداشتی، چه برای خود و چه برای بیمارانشان در نظر می گیرند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) حتی دستورالعمل هایی را برای نحوه شستشوی صحیح دست ها ارائه می دهد. برای از بین بردن صحیح میکروب ها، CDC شستشوی دست ها با صابون برای حداقل ۲۰ ثانیه را پیشنهاد می کند. از آنجایی که دست های مرطوب راحت تر میکروب ها را پخش می کنند، خشک کردن کامل آن ها نیز به اندازه شستن، مهم است.
نوشته مرتبط: آیا قانون ۵ ثانیه در مورد خوردن غذایی که روی زمین افتاده، یک قانون علمی است؟
منبع
