با آفتاب پرست بیش تر آشنا شویم

آفتاب پرست ها خزندگانی از زیرمجموعه ایگوانا هستند. این مارمولک های رنگارنگ جزء معدود حیواناتی هستند که می توانند رنگ پوست خود را تغییر دهند. این ایده که تغییر رنگ پوست در آفتاب پرست برای استتار کردن است، یک تصور غلط می باشد.

اندازه آفتاب پرست ها

بر اساس سیستم اطلاعات طبقه بندی یکپارچه (ITIS)، ۲۰۲ گونه از آفتاب پرست وجود دارد و این گونه ها در اندازه های بسیار مختلفی یافت می شوند.

بزرگ ترین آفتاب پرست، Parson نام دارد که می تواند تا ۶۹.۵ سانتی متر رشد کند. یکی دیگر از این گونه ها Madagascan، که به آفتاب پرست Oustalet هم شناخته می شود می تواند تا طول ۶۰ سانتی متر رشد کند.

کوچک ترین آفتاب پرست، آفتاب پرست برگی نام دارد (The leaf chameleon) که دارای یک ویژگی منحصر به فرد می باشد. این موجود جزء یکی از کوچک ترین مهره داران کشف شده نیز، هست. آفتاب پرست برگی تنها به اندازه ۱۶ میلی متر رشد می کند و به راحتی می تواند روی سر یک چوب کبریت بنشیند.

برخلاف حیوانات دیگر، این حیوان در طول عمر خود به رشد کردن ادامه می دهد. با کوچک تر شدن پوست قدیمی، پوست این حیوان به صورت تکه تکه شروع به ریزش می کند؛ بر خلاف مار که پوست اندازی را به صورت یک دفعه انجام می دهد.

پوست با رنگ های متنوع

تغییر رنگ یکی از مهم ترین بخش های برقراری ارتباط در بین آفتاب پرست ها است. رنگ پوست آفتاب پرست ها در پاسخ به احساسات آن ها، مثل خشم یا ترس، تغییر دما، نور و یا رطوبت، تغییر می کند.

در آفتاب پرست های نر، رنگ روشن تر به معنای قدرت بیشتر است و جنس ماده را بیشتر به خود جلب می کند. یک جنس نر مطیع و فرمانبردار معمولا به رنگ قهوه ای و یا خاکستری در می آید. جنس ماده از رنگ برای پذیرفتن و یا رد جنس نر استفاده می کند. رنگ در جنس ماده می تواند همچنین نشان دهنده بارداری باشد.

بر اساس یک مطالعه جدید آفتاب پرست ها می توانند با تنظیم سلول هایی خاص به نام سلول های ایریدوفور در هر لایه به سرعت رنگ پوست خود را تغییر دهند. این حیوان می تواند با سست و یا تحریک کردن پوست خود، ترتیب ساختار لایه های بالایی این سلول ها را تغییر داده و درنتیجه موجب تغییر رنگ پوست شود.

محل زندگی آفتاب پرست ها

آفتاب پرست ها در جنگل های بارانی ماداگاسکار، آفریقا، اسپانیا و آسیا، ساوانا، مناطق نیمه خشک و جلگه ای زندگی می کنند. اکثر گونه های این خزنده روی درخت ها و درون بوته ها زندگی می کنند. البته گونه هایی وجود دارند که روی زمین هم زندگی می کنند. برای مثال آفتاب پرست برگی شاخ دار در کف جنگل و در زیر برگ ها زندگی می کند.

عادات آفتاب پرست ها

اکثر آفتاب پرست ها دُمی قلاب-مانند دارند که از آن برای پیچیدن دور درخت ها و شاخه ها استفاده می کنند. دست ها و پاهایشان انگشتانی بزرگ دارند که به آن ها در چسبیدن به شاخه ها کمک می کند.

علاوه بر تغییر رنگ، آفتاب پرست ها ویژگی دیگری نیز دارند که در حیوانات دیگر دیده نمی شود. چشمان این موجود مستقل از یکدیگر حرکت می کنند و به آن کمک می کنند تا همزمان بر روی مسیرهای مختلف تمرکز کند. آفتاب پرست ها دیدی ۳۶۰ درجه به اطراف خود دارند و می توانند مانند لنز دوربین به سرعت به نقطه ای متمرکز شوند.

این خزنده تنها زندگی می کند. در واقع جنس ماده بیشتر مواقع به جنس نر نیازی ندارد. تنها در زمان هایی نادر که جنس ماده مشتاق به جفتگیری است، جنس نر به او نزدیک می شود. جنس نر با رنگ روشن تر در مقایسه با رقیبی با رنگ تیره تر شانس بیشتری برای جفت گیری دارد.

رژیم غذایی آفتاب پرست ها

آفتاب پرست ها از حشرات و پرندگان تغذیه می کنند. برای گرفتن شکار، به آهستگی به طرف شکار می خزند. وقتی به طعمه نزدیک شدند زبان مکنده خود را به سمت طعمه شلیک کرده و طعمه به زبان می چسبد. طول زبان این خزنده در زمان رسیدن به شکار، می تواند به دو برابر طول بدنش برسد. طعمه پس از چسبیدن به زبان، بلعیده می شود تا به کمک اسید قوی معده، هضم گردد.

همچنین آب برای رشد و سلامت آفتاب پرست بسیار پر اهمیت است.

زادو ولد در آفتاب پرست ها

آفتاب پرست ها از خزندگان دیگر متفاوت هستند زیرا برخی از گونه ها، مثل آفتاب پرست جکسون، زنده زا هستند. این گونه ها می توانند پس از ۶ تا ۴ ماه بارداری، هر بار از ۸ تا ۳۰ فرزند به دنیا آورند. اگرچه این فرزندان زنده و خارج از تخم به دنیا می آیند، اما زندگی خود داخل شکم مادر را از درون یک تخم آغاز می کنند. در واقع مادر، تخم های بدون پوست را به جای آشیانه، در درون بدن خود پرورش می دهد.

البته گونه هایی هم وجود دارند که تخم گذاری می کنند و بسته به گونه، فرندانشان در یک دوره ۴ تا ۲۴ ماهه سر از تخم در می آورند. تعداد تخم ها را می توان بر اساس اندازه این خزنده پیش بینی کرد. به عنوان مثال آفتاب پرست های کوچک هربار ۲ تا ۴ تخم و گونه های بزرگ تر بین ۸۰ تا ۱۰۰ تخم می گذارند.

مستقل از گونه آفتاب پرست، این موجودات در ۱ تا ۲ سالگی بالغ می شوند. تنها آفتاب پرست ماداگاسکار از این قاعده مستثنی است. این گونه کوتاه ترین دوره زندگی در بین مهره داران را دارد و نمونه بالغ آن تنها ۳ ماه زنده می ماند.

طبقه بندی

طبقه بندی آفتاب پرست ها طبق ITIS:

• فرمانرو: جانوران
• شاخه: طنابداران
• رده: خزندگان
• راسته: پولک داران
• زیرراسته: مارمولک ها
• خانواده: Chamaeleonidae
• زیر خانواده: Brookesiinae، Chamaeleoninae
• جنس و گونه: در داخل دو زیر خانواده نه جنس و ۲۰۲ گونه وجود دارد

وضعیت بقا

به گفته اتحادیه بین المللی فهرست قرمز حفاظت از طبیعت گونه های در خطر، بیشتر گونه های این خزنده در خطر انقراض قرار دارند. برخی از گونه های در خطر انقراض عبارتند از آفتاب پرست های ببری، کوتوله Elandsberg، برگی Namoroka و برگی Decary.

مراقبت از آفتاب پرست به عنوان حیوان خانگی

هشدار: همان گونه که در بالا نیز به آن اشاره کردیم، این موجودات به خاطر ذات منزوی بودن باید در طبیعت و به حال خود زندگی کنند. به ویژه جنس نر که در صورت قرار گرفتن در کنار یکدیگر خشن می شوند. راهنمایی های زیر تنها برای بالا بردن کیفیت زندگی این گونه ها قرار گرفته و به هیچ وجه نشانه تایید و تشویق به نگهداری از این موجودات به عنوان حیوان خانگی نیست.

طبیعت آفتاب پرست ها، مراقبت از آن ها را دشوار می کند. اکثر آفتاب پرست ها درختی هستند، یعنی منحصرا بر روی درخت زندگی می کنند. این موجودات به قفسی بزرگ با شاخ و برگ های فراوان برای بالا رفتن و خلوت کردن نیاز دارند.

قفس برای آفتاب پرست های بزرگ تر باید دارای طول و عرض ۰.۹۱ متر و ۱.۲ متر ارتفاع باشد، اما باز هم فضا هرچه بیشتر باشد بهتر است.

شاخه ها باید در قطرهای متنوع باشند و بیشتر فضای قفس باید با این شاخه ها به همراه برگ زنده پر شود. از سمی نبودن گیاهان اطمینان حاصل کنید زیرا ممکن است آفتاب پرست برگ ها را بخورد. از پوشش های ایجاد شده از ذرات ماسه، شن، پوست درخت و یا خزه اجتناب کنید زیرا ممکن است به طور تصادفی در هنگام گرفتن طعمه آن ها را ببلعد.

محل هایی با دماهای متفاوت در قفس ایجاد کنید تا این حیوان بتواند در دمای مناسب خود استراحت کند. برخی از آفتاب پرست ها در دمای بالاتر و برخی در دمای پایین تر احساس راحتی می کنند.

آفتاب پرست ها آب بدن خود را از قطرات روی برگ ها تامین می کنند و از ظرف آب نمی خورند. بنابراین از تامین آب کافی آن ها حداقل دوبار در روز با استفاده از یک سیستم قطره چکانی و یا مه آلود کردن قفس اطمینان حاصل کنید. حتی می تونید از یک تکه یخ برای تامین قطرات به داخل قفس استفاده کنید. مکان ثابتی را برای تامین آب در نظر بگیرید تا حیوان بداند باید کجا به دنبال آب بگردد.

نور

آفتاب پرست ها به اشعه های UVA و UVB نیاز دارند. به علاوه، قرار گرفتن در مقابل نور طبیعی خورشید از طریق پنجره می تواند آن ها را سالم و راضی نگاه دارد.

آب و غذا

باید تا جای ممکن به آفتاب پرست حشرات متنوع بدهید. کرم های مومی،  پروانه های مومی، کرم های غذایی، ابر کرم ها، جیرجیرک ها، سوسک های حمام، گزینه های خوبی برای غذا دادن به این خزنده هستند.

مشکلات سلامتی متداول آفتاب پرست ها

بسیاری از آفتاب پرست ها در نتیجه رژیم غذایی نامناسب، از کمبود کلسیم و ویتامین A رنج می برند. آن ها همچنین مستعد پوسیدگی اطراف دهان یا استوماتیت هستند (عفونت در اطراف دهان که به صورت قرمزی و بزاق بیش از حد یا آبریزش مشاهده می شود).

یکی دیگر از بیماری های متداول در میان آفتاب پرست ها، بیماری متابولیک استخوان است. این بیماری می تواند در صورت عدم درمان کشنده باشد.

از درمان خانگی قبل از مشورت با یک دامپزشک اجتناب کنید.

انتخاب آفتاب پرست خانگی

در هنگام انتخاب آفتاب پرست به عنوان حیوان خانگی خود بهتر است آفتاب پرستی که پروش داده شده را خریداری کنید و از گرفتن آفتاب پرست های وحشی خودداری نمایید. نمونه های وحشی معمولا به شدت دچار اضطراب می شوند و با شرایط به سختی سازگار می گردند و علاوه براین انگل زیادی هم با خود حمل می کنند.

بخوانید: آیا حیوانات نیز مانند انسان ها برای مردگانشان سوگواری می کنند؟

منبع: livescience