گرمازدگی چیست؟ راهکارهای پیشگیری و درمان گرمازدگی کدامند؟
برخی افراد، مخصوصا بچه ها از فرا رسیدن تابستان بسیار خوشحال هستند، اما برای عده دیگری، تابستان و هوای گرم می تواند خسته کننده و آزار دهنده باشد. مخصوصا اگر مستعد به گرمازدگی هستند.
در ادامه این مطلب، به علائم، راهکارهای پیشگیری و درمان گرمازدگی می پردازیم.
قبل از اینکه به علل و درمان گرمازدگی بپردازیم، لازم است با یک سری اصطلاحات آشنا شویم.
هنگامی که بحث گرمازدگی مطرح باشد، اصطلاحاتی همچون “خستگی گرمایی” و “سکته گرمایی” به گوش می خورد. این اصطلاحات از یکدیگر متفاوتند و هر یک معنای خود را دارند.
خستگی گرمایی چیست؟
ممکن است علائم خستگی گرمایی شامل تعریق شدید و نبض سریع باشد که در نتیجه گرمای بیش از حد بدن ایجاد می شود. خستگی گرمایی در صورت عدم درمان، می تواند منجر به سکته گرمایی شود، که یک وضعیت خطرناک و تهدید کننده است.
علائم خستگی گرمایی شامل موارد زیر است:
- احساس سرما، رنگ پریدگی و رطوبت پوست
- تعریق شدید
- نبض سریع اما ضعیف
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال
- سردرد
- گرفتگی عضلات
- خستگی
- ضعف
- عطش شدید
- سرگیجه
- تکرر ادرار کم و ادرار تیره
- مشکل در تمرکز
- تورم خفیف پا و مچ پا، یا انگشتان دست و پا
- ضعف یا بیهوشی موقتی
سکته گرمایی چیست؟
بدون درمان، سكته گرمایی می تواند منجر به عوارض خطرناک، خصوصا در كودكان خردسال، افرادی كه سيستم ايمنی ضعیف دارند و افراد بالاتر از ۶۵ سال، شود.
گرمازدگی همچنین در افرادی که مشکلات قلبی و فشار خون دارند، بیشتر باعث ایجاد عوارض می شود. بسته به دمای طبیعی و نرمال بدن هر فرد، در سکته گرمایی، دمای بدن به بیش از ۳۹ درجه سانتیگراد می رسد.
درجه حرارت و بسیاری از علائم اولیه سکته گرمایی همانند خستگی گرمایی است. علائم سکته گرمایی عبارتند از:
- نبض سریع، قوی یا بسیار ضعیف
- تنفس عمیق و سریع
- کاهش تعرق
- گرما، قرمزی، مرطوب بودن یا خشکی پوست
- حالت تهوع
- سردرد
- سرگیجه
- گیجی
- بی نظمی
- تاری دید
- تحریک پذیری یا نوسانات خلقی
- عدم هماهنگی
- غش یا از دست دادن آگاهی
علائم سکته گرمایی شدید شامل موارد زیر است:
- تشنج
- نارسایی ارگان ها
- کما
- مرگ
رابدومیولیز یکی دیگر از شرایطی است که ممکن است در اثر گرمازدگی شدید اتفاق بیفتد. رابدومیولیز یک بیماری وحشتناک است که عضلات، عملکرد کلیه و سلامت کلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، پروتئینی که از سلول های ماهیچه اسکلتی آسیب دیده آزاد می شود موجب آسیب کلیه می گردد.
گرمازدگی چیست؟
درجه حرارت بالا در تابستان می تواند منجر به گرمازدگی یا هایپرترمی، شود. گرمازدگی زمانی اتفاق می افتد که دمای بدن فرد به بالاتر از ۳۷ درجه سانتیگراد برسد (مشابه تب). اصولا این اتفاق هنگامی رخ می دهد که نسبت گرمای تولید و یا جذب شده بدن، به گرمای دفع شده توسط بدن، بیشتر باشد.
علت گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی معمولا بر اثر سکته گرمایی یا مصرف برخی از داروها ایجاد می شود. دو نوع سکته گرمایی وجود دارد، حرکتی یا غیر حرکتی.
سکته گرمایی حرکتی
سکته گرمایی حرکتی، زمانی اتفاق می افتد که فرد در یک روز گرم، فعالیت بدنی مانند دویدن یا ورزش داشته باشد. نشستن در یک جای گرم نیز نوعی سکته گرمایی ناشی از حرکت محسوب می شود زیرا بدن برای حفظ دمای عادی خود سخت تر از حد معمول کار می کند. این امر با عدم نوشیدن آب کافی، نداشتن تهویه هوا یا نوشیدن الکل، تشدید می شود.
گرمازدگی در کودکان ممکن است هنگامی که آن ها در خارج از خانه مشغول بازی هستند، و یا هنگامی که در آپارتمان یا در ماشین های داغ مانده اند، اتفاق بیفتد. سکته گرمایی حتی در روزهای نسبتا معتدل که دمای هوا در حدود ۲۱ درجه سانتیگراد است، نیز ممکن است رخ دهد. اما با افزایش دما، خطر گرمازدگی نیز افزایش می یابد.
سکته گرمایی غیر حرکتی
سكته گرمايی غير حرکتی معمولا در اثر مصرف داروهايی كه موجب تعريق، گشاد شدن عروق و ساير مکانیزم های از دست دادن گرما می شوند، رخ می دهد. این مسائل باعث می شود بدن در برابر تحمل درجه حرارت بالا توانایی کمتری داشته باشد. داروهای روانگردان و بسیاری از داروهای غیرقانونی مانند کوکائین می توانند باعث گرمازدگی نیز شوند.
چه عواملی باعث گرمازدگی می شود؟
بدن برای خلاص شدن از گرمای اضافی از مکانیزم های مقابله ای مختلف همچون، تنفس عمیق، تعریق و افزایش جریان خون به سطح پوست استفاده می کند. اما هنگامی که گرما یا رطوبت محیط به قدری زیاد باشد که نتواند گرمای اضافی از پوست را بپذیرد و عرق را تبخیر کند، آزاد کردن گرمای اضافی برای بدن دشوار می شود.
با گرم شدن بیش از حد، بدن رطوبت و الکترولیت های بیشتری از دست می دهد، فشار خون کاهش می یابد و تعریق محدود می شود.
عوامل و فاکتورهای خطر در گرمازدگی
گرمازدگی اغلب در هنگام فعالیت های بدنی یا ورزش در محیط گرم یا مرطوب اتفاق می افتد.
هنگام ورزش، فشار خون افزایش می یابد تا اکسیژن بیشتری به بافت های در حال فعالیت منتقل شود. از این رو دمای بدن و میزان کاری که بدن برای حفظ دمای پایدار باید انجام دهد، افزایش می یابد.
اگرچه بسیار نادر است، اما افراد در حال استراحت نیز ممکن است دچار گرمازدگی شوند، خصوصا در هنگام موج های شدید گرما. افرادی که داروهای خاص مصرف می کنند، از رژیم های غذایی خاصی پیروی می کنند و یا دچار مشکلات سلامتی هستند، ممکن است در زمان استراحت نیز دچار گرمازدگی شوند. این امر همچنین در افراد زیر ۱۶ سال یا بالاتر از ۶۵ سال صدق می کند.
عواملی که موجب افزایش خطر مواجهه با گرمازدگی می شوند عبارتند از:
- مشکلات سیستم ایمنی
- مشکلات قلبی
- مشکلات فشار یا گردش خون
- مشکلات ریوی، کلیوی و کبد
- کمبود آب بدن، به خصوص کم آبی مزمن بدن
- مشکلات متابولیک
- دیابت
- مشکلات غدد عرق یا تعریق
- چاقی
- مصرف بیش از حد الکل
- سیگار کشیدن
- کم وزن بودن
- گاستروانتریت
- مصرف داروهای ادرارآور (معمولا برای فشار خون بالا یا شرایطی مانند گلوکوم و ادم)
- مصرف داروهای سیستم عصبی مرکزی (از جمله آنتی هیستامین ها، ضد فشار خون و مسدود کننده های بتا)
- رژیم کم سدیم یا رژیم کم نمک
- مصرف مواد مخدر غیرقانونی، به ویژه ماری جوانا مصنوعی
پیشگیری از گرمازدگی
محافظت از خود در برابر گرمازدگی آسان است. هنگامی که خارج از منزل هستید نکات زیر را رعایت کنید:
- اگر در حال ورزش یا فعالیت هستید، بطور مکرر استراحت کنید.
- مقدار زیادی آب بنوشید.
- لباس خنک بپوشید.
- برای استراحت زیر سایه یا جای خنک بروید.
اگر در زمان اوج گرما در خانه هستید، برای خنک ماندن از کولر و پنکه استفاده کنید.
هرگز در هوای گرم، کودکان خود را در ماشین تنها نگذارید. در اوج گرما دمای درون ماشین می تواند موجب مرگ کودک شود.
نوشته مرتبط:
راهکارهای خنک کردن بدن در تابستان – چگونه در تابستان بدون استفاده از کولر خنک بمانیم
نوشیدنی‌های خوش طعم و تابستانی
منابع
