دلایل خارش سقف دهان کدامند؟ چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
خارش سقف دهان یکی از علائم رایج عفونت های ویروسی یا قارچی است. البته خارش سقف دهان اغلب در طی واکنش های آلرژیک نیز رخ می دهد.
شدت خارش دهان بسته به عامل اصلی ایجاد کننده آن ممکن است از خفیف تا شدید متغییر باشد.
احساس خارش در سقف دهان (کام) طبیعی نیست. هر وقت در سقف دهان احساس خارش کردید، اولین حدس، واکنش آلرژیک است. به عنوان مثال، ممکن است به چیزی مانند صدف یا بادام زمینی آلرژی غذایی داشته باشید و در این صورت خارش یا کهیر یکی از اولین علائمی است که ایجاد می شوند.
ممکن خارش سقف دهان تنها به دلیل آلرژی فصلی یا تب یونجه ایجاد شود که باعث می شود کل بدن شروع به خارش کند. اما در واقع عوامل شایع دیگری نیز وجود دارند که می توانند باعث خارش سقف دهان شود. دانستن اینکه به دنبال چه چیزی باشید می تواند به شما کمک کند تا تحریک را متوقف کرده و از عفونت های مکرر جلوگیری کنید.
در این مقاله، به بررسی علل خارش سقف دهان، راهکارهای پیشگیری، گزینه های درمانی و زمان مراجعه به پزشک می پردازیم.
علائم شایع خارش سقف دهان
هنگام احساس خارش در سقف دهان ممکن است قسمت های دیگری از بدن فرد دچار خارش و سوزن سوزن شدن، شوند. حتی ممکن است علائمی مانند احساس گزگز در مناطق مختلف دهان و صورت، مثلا داخل گونه ها، پشت حلق و لب ها احساس شود.
این خارش دهان در حقیقت، یک بیماری معروف به “سندرم آلرژی دهان” یا OAS است که توسط آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا شناخته شده است و افرادی که به انواع خاصی از میوه ها یا گرده حساسیت دارند را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. سندرم آلرژی دهان همچنین به عنوان “سندرم گرده میوه” یا PFS شناخته می شود، که می تواند باعث ایجاد خارش در دهان شود.
احتمالا در سقف دهان خود علائمی مانند خارش، بثورات، سوزش را احساس خواهید کرد. خارش سقف دهان را نباید با “سندرم سوزش دهان” اشتباه گرفت.
علل شایع خارش سقف دهان
درکِ متداول ترین علت ایجاد خارش سقف دهان به شما کمک می کند تا از راهکارهای مناسب برای از بین بردن علائم (و جلوگیری از بازگشت آن ها) استفاده کنید.
۱- آلرژی
واکنش های آلرژیک می توانند باعث خارش و احساس سوزن سوزن شدن در مناطق مختلف بدن شوند. اگر سقف دهان شما به طور ناگهانی شروع به خارش کند، آلرژی محتمل ترین علت آن است.
علائم
تجربه یک واکنش آلرژیک می تواند علائم خارش، مشکل تنفس، کهیر، عطسه یا حتی گرفتگی بینی را ایجاد کند.
درمان
یک داروی آنتی هیستامین (داروی آلرژی مانند بنادریل) برای واکنش های جزئی آلرژیک بسیار مناسب است. با این حال، اگر احساس خارش مسیر تنفسی را نیز درگیر کرد، به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کنید و در صورت امکان از آمپول اپی نفرین استفاده کنید.
۲- آفت دهان
تبخال و آفت دهان ناشی از سویه خاصی از ویروس تبخال هستند (شبیه آبله مرغان و زونا). تبخال و آفت دهان به طور معمول باعث ایجاد احساس سوزن سوزن شدن لب، سوزش یا خارش می شوند.
علائم
آفت دهان ابتدا به صورت احساس خارش و سوزن سوزن شدن در ناحیه ای که قرار است تشکیل شود، ظاهر می شود. چند روز بعد، یک منطقه کوچک از تاول ایجاد شده و به شکاف دایره ای بزرگتر در پوست تبدیل می گردد.
درمان
به طور معمول، آفت دهان در طی ۱۰-۱۴ روز روند طبیعی خود را ادامه می دهد. با این حال، اگر به طور متداول مستعد آفت دهان هستید، دندانپزشک می تواند داروی ویژه ای را تجویز کند که طول عمر این تاول ها را کوتاه می کند. لیزر درمانی نیز در برخی مواقع مفید است.
۳- آنافیلاکسی
شدیدترین واکنش آلرژیک، واکنشی است که منجر به آنافیلاکسی شود. این یعنی تورم و انسداد مسیر هوایی، که می تواند منجر به مرگ فرد شود. اگر متوجه احساس خارش در سقف دهان شده اید و از حساسیت خود باخبر هستید، باید سریع به پزشک مراجعه کنید.
علائم
آنافیلاکسی نفس کشیدن را دشوار می کند. همچنین ممکن است سرگیجه، کهیر (بثورات در بدن)، ضربان قلب سریع، حالت تهوع یا از دست دادن هوشیاری کامل را تجربه کنید.
درمان
در صورت بروز آنافیلاکسی باید سریع عمل کنید. در صورت امکان، یک آمپول اپی نفرین دریافت کرده، با اورژانس تماس بگیرید و یا مستقیما به اورژانس مراجعه کنید.
۴- عفونت مخمر
این عفونت قارچی در افرادی که از تجهیزات پزشکی مانند دندان مصنوعی استفاده می کنند، رخ می دهد. عفونت مخمر در افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی یا کمبود ویتامین نیز شایع است. عفونت مخمر همچنین می تواند در صورت عدم تعادل فلور طبیعی دهان (باکتری های مفیدی که به طور طبیعی در دهان فرد وجود دارند) اتفاق بیفتد، که این اتفاق معمولا پس از مصرف آنتی بیوتیک رایج است.
علائم
خارش سقف دهان، لب ها، گونه ها، زبان یا پشت گلو، تجمع توده های سفید در گوشه دهان از علائم عفونت مخمر می باشد.
درمان
بهداشت دهان و دندان، تمیز کردن پروتزهای متحرک، پروبیوتیک ها و داروهای ضد قارچ (مانند نیستاتین).
۵- خارش سقف دهان بعد از خوردن غذا (آلرژی غذایی)
داشتن آلرژی غذایی یکی از مهمترین دلایل ایجاد خارش سقف دهان است. اگر هنگام خوردن یک غذای جدید احساس می کنید دهان شما حالت گزگز یا خارش دارد، ممکن است به آن غذا واکنش آلرژیک داشته باشید.
علائم
آلرژی ناشی از غذا تقریبا بلافاصله باعث بروز علائمی مانند تورم در لب، خارش دهان یا حتی در موارد شدید محدودیت در مجاری تنفسی می شود.
درمان
بسته به شدت حساسیت غذایی، ممکن است فقط به یک آنتی هیستامین بدون نسخه (بنادریل) و عدم مصرف غذایی که به آن واکنش نشان داده اید نیاز باشد. اما اگر به آلرژی غذایی شدید مبتلا هستید، یک آمپول Epi در دسترس داشته باشید.
۶- برفک دهان
معمولا اغلب فکر می کنیم برفک دهان، تنها نوزادان را درگیر می کند. اما اساسا برفک دهان همان عفونت مخمر است.
علائم
برفک دهان می تواند باعث تجمع توده های سفید در داخل دهان، رنگ پریدگی بافت دهان و خارش سقف دهان شود. نوزادان در صورت ابتلا به برفک دهان ممکن است حساس تر بوده و تمایل به خوب غذا خوردن نداشته باشند.
درمان
در مورد درمان با داروهای ضد قارچ با دندانپزشک، پزشک یا متخصص اطفال مشورت کنید. دهان کودک را پس از هر بار تغذیه با پارچه تمیز و مرطوب پاک کنید.
۷- عفونت ویروسی
انواع خاصی از ویروس ها می توانند در دهان احساس خارش و سوزش ایجاد کنند. ویروس ها (چه ویروس تبخال و چه سایر ویروس هایی که بدن را تحت تاثیر قرار می دهند)، دهان و دستگاه تنفسی فوقانی را به راحتی درگیر کنند.
علائم
علاوه بر تحریک یا سوزش سقف دهان، ممکن است علائم ویروسی متداول دیگری مانند عطسه، آبریزش بینی، گلودرد یا تورم غدد لنفاوی را نیز مشاهده کنید.
درمان
ویروس هایی مانند ویروس سرماخوردگی معمولا روند طبیعی خود را طی می کنند. با این حال، آنفلوانزا یا انواع دیگر ویروس ها ممکن است به داروهای ضد ویروسی تجویز شده نیاز داشته باشند. استراحت کنید، آب کافی بنوشید و مراقب علائم خود باشید.
۸- اضطراب
اضطراب می تواند موجب احساس گزگز، سوزش و خارش در دهان و یا اطراف لب شود. اما زیاد شایع نیست.
علائم
اضطراب به طور متفاوتی بر روی افراد تاثیر می گذارد. اضطراب ممکن است تنفس، تعریق و ضربان قلب را تحت تاثیر قرار دهد و یا ممکن است موجب احساس سرگیجه و سبکی سر شود. برای برخی از افراد، احساس گزگز در دهان یا سایر قسمت های بدن طبیعی است.
درمان
با یک متخصص اعصاب در مورد کنترل و مقابله با استرس مشورت کنید.
پیشگیری از خارش سقف دهان
اگر متوجه شدید احساس خارش در سقف دهان چیزی است که مرتبا برای شما رخ می دهد، باید قبل از اینکه به یک بیماری جدی تر (مانند آنافیلاکسی یا مرگ) تبدیل شود، دنبال درمان باشید. پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین انواع دقیق غذاها یا گرده هایی که به آن ها حساسیت دارید، توصیه کند تا بتوانید آن ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
اگر احساس خارش در سقف دهان شما به دلیل وجود یک عفونت مانند مخمر یا برفک ایجاد شده باشد، پس از درمان با آنتی بیوتیک، باید بهداشت و مراقبت از دهان خود را جدی بگیرید. این کار شامل تمیز کردن دقیق وسایلی مانند پروتزها یا دندان مصنوعی، تعویض مسواک و تمیز کردن دهان به طور منظم در طول روز می باشد.
اختلالات خود ایمنی باعث می شوند برخی افراد مستعد، به برفک یا دیگر علائم خارش سقف دهان مبتلا شوند. بنابراین همیشه با دندانپزشک و پزشک خود در ارتباط باشید تا رژیم مناسب برای تعادل فلور طبیعی دهانتان را حفظ کنید. به عنوان مثال، اگر آنتی بیوتیک مصرف می کنید، ممکن است دندانپزشک یک پروبیوتیک خوراکی را برای حفظ تعداد سالم باکتری های مفید توصیه کند.
تسکین خارش سقف دهان در منزل
در ابتدا، سعی کنید غذاهایی که به آن ها آلرژی دارید را از رژیم خود حذف کنید. اگر به مراقبت پزشکی نیاز دارید، با یک پزشک صحبت کنید.
- اگر در مصرف آنتی هیستامین ها مشکلی ندارید، برای جلوگیری از شعله ور شدن مزمن خارش سقف دهان، یک داروی آنتی هیستامین یا ضد آلرژی مصرف کنید.
- بهداشت دهان و دندان را به حداکثر برسانید تا عفونت های باکتریایی یا مخمری به حداقل برسند.
- از پزشک یا دندانپزشک خود بخواهید یک داروی ضد قارچ (مانند نیستاتین) برایتان تجویز کند.
- برای موارد اضطراری یک آمپول Epi در دسترس داشته باشید.
- دهان خود را به طور منظم با دهانشویه غیر الکلی بشویید.
- هر روز از یک پروبیوتیک خوراکی استفاده کنید یا غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند ماست بخورید.
- اگر سوزن سوزن شدن یا سوزش دهان، ناشی از اضطراب است، مراقبه و ذهن آگاهی انجام دهید.
غلبه بر خارش سقف دهان
عوامل مختلفی وجود دارند که می توانند باعث ایجاد خارش سقف دهان (کام) شوند. این عوامل از واکنش های آلرژیک به غذا و عفونت های دهانی مانند برفک گرفته تا حملات اضطرابی و تبخال مربوط به ویروس، بسیار متغیر هستند. درک چگونگی احساس خارش سقف دهان، تعداد دفعات بروز آن و شدت آن می تواند به شما در تعیین بهترین مسیر درمانی کمک کند.
اگر علائم جزئی تا متوسط است، با دندانپزشک یا پزشک خود مشورت کنید تا علت اصلی را تشخیص داده و نحوه جلوگیری از بازگشت آن را مشخص کنید. در انتها، اگر فکر می کنید دچار آلرژی غذایی شده اید، از یک آمپول Epi استفاده و به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کنید.
منبع
